Zameldowanie się na budowie domu?
2016-05-14, Adwokat Katowice Kamil Draga
Bywa tak, że zanim uda się komuś finalnie wykończyć budynek, który będzie niedługo jego nowym domem, to zostaje zmuszony sprzedać dotychczasowy lokal i zamieszkać tymczasowo w wynajętym mieszkaniu. Dogodnie jest wówczas z różnych powodów zameldować się na stałe w tym jeszcze nieukończonym domu, a często jest to wręcz jedyna możliwość, skoro właściciel wynajmowanego mieszkania nie chce słyszeć, aby nas „u siebie” meldować. Ale jak się mają do tego przepisy prawa?
Zgodnie z art. 24 ust.1 pkt 2) ustawy o ewidencji ludności z dnia 24 września 2010r. obowiązek meldunkowy polega na zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego, przy czym w obecnym stanie prawnym uchybienie temu obowiązkowi nie podlega już sankcji karnej (z uwagi na uchylenie art. 147 Kodeksu wykroczeń).
Na podstawie zaś art. 25 ust. 1 w/w ustawy pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego zameldowania.
Ponadto w myśl art. 28 ust. 2 przywołanej ustawy obywatel dokonujący zameldowania na pobyt stały lub czasowy przedstawia potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu, z kolei ust. 4 w/w przepisu stanowi, że zameldowanie ma na celu potwierdzenie faktu pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała.
Z przywołanych wyżej przepisów wynika, iż nie jest możliwe zameldowanie się na pobyt stały na nieruchomości niezabudowanej lub na której prowadzona jest budowa budynku mieszkalnego. Ustawodawca akcentuje bowiem stan faktyczny w postaci zamieszkiwania czy pobytu w danym lokalu osoby chcącej zameldować się na pobyt stały (czasowy) i okoliczność ta musi wystąpić, aby było możliwe przyjęcie, iż dana osoba w takim miejscu przebywa z zamiarem stałym lub czasowym. Przyjęcie innej interpretacji oznaczałoby bowiem, że strona dysponująca własnością różnych niezabudowanych nieruchomości mogłaby dowolnie „wybierać” sobie, gdzie aktualnie chciałaby posiadać miejsce stałego pobytu oraz pozostawałoby to bez związku z tym, gdzie faktycznie strona zamieszkuje i jaki lokal stanowi jej gospodarstwo domowe czy centrum spraw życiowych.
Niemniej trzeba tutaj zwrócić uwagę, że często względem takiego kończonego budynku na posesji, gdzie się on znajduje, właściwy urząd (gminy czy miasta) nadaje numer porządkowy, lecz zajmuje się tym nie wydział odpowiedzialny za meldunki, tylko wydział najczęściej gospodarki nieruchomościami (lub podobnej nazwy) tegoż urzędu. Zatem jeśli takowy numer posesji uzyskamy, to łatwiej nam będzie twierdzić, że z powodu znacznego zaawansowania prowadzonych prac budowlanych dom nadaje się do jego użytkowania chociażby w ograniczonym, lecz niezbędnym dla prowadzenia zwyczajnego gospodarstwa domowego zakresie.
Można też argumentować nadto, że tylko dla swojej czy też rodziny wygody decydujemy się jednak mieszkać jeszcze w innym lokalu - zanim docelowy budynek nie zostanie kompletnie wykończony, a to przecież nie wyklucza w tym wypadku dopuszczalności zameldowania się na pobyt stały w tym nieukończonym budynku. Trzeba jednak liczyć się z tym, że urząd - w którym ubiegamy się o zameldowanie - zechce sprawdzić to co podajemy i zdecyduje się na przeprowadzenie oględzin na tej nieruchomości. Warto pamiętać poza tym, iż mamy istotny argument w ewentualnym sporze z urzędnikami – tam gdzie jesteśmy bowiem zameldowani na stałe, tam owa gmina korzysta choćby z naszego podatku dochodowego jaki odprowadzamy, a więc i w jej interesie jest nas zameldować „u siebie”.
Niezbędne będzie tutaj przywołanie poniższych orzeczeń:
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Łodzi z dnia 17 kwietnia 2018r. III SA/Łd 1194/17:
„W sprawie, w której przeprowadzona była egzekucja administracyjna nieruchomości, wykonanie tej egzekucji jest równoznaczne z ustaniem pobytu strony w danym lokalu. Sam fakt dokonania czynności egzekucyjnych polegających na opróżnieniu przedmiotowego lokalu i wydania go jest wystarczający dla ustalenia, że nastąpiło ustanie pobytu w tym lokalu.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Białymstoku z dnia 19 maja 2016 r. II SA/Bk 172/16:
„1. Jeśli strona nie przebywa w określonym lokalu na skutek wykonania wobec niej prawomocnego wyroku eksmisyjnego - nie jest spełniona przesłanka zameldowania jej w tym lokalu.
2. Wydane w postępowaniu przed sądem powszechnym orzeczenie w kwestii prawa do lokalu nie stanowi zagadnienia wstępnego w postępowaniu meldunkowym.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 23 października 2017 r. II SA/Gl 493/17:
„Obowiązek meldunkowy służy zarówno prawidłowemu wykonywaniu przez organy władzy publicznej ich funkcji, jak i ochronie interesów samych zainteresowanych meldunkiem oraz ochronie praw osób trzecich. Przedmiotem rejestru jest jedynie "przebywanie", a nie "uprawnienie" do lokalu, zaś ewidencja ludności służy zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu prawnego. Nie jest ona formą kontroli nad legalnością zamieszkania i pobyt.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 5 listopada 2014 r. IV SA/Po 299/14:
„1. Nie tylko brak potwierdzenia pobytu w lokalu przez tego właściciela, ale i brak wyraźniej zgody na zameldowanie nie stanowi negatywnej przesłanki do dokonania zameldowania w określonym lokalu. Sprawy meldunkowe (zameldowanie, wymeldowanie), należące do kategorii zagadnień prawa administracyjnego, służą wyłącznie rejestracji stanu faktycznego, a nie prawnego i nie mają wobec tego żadnego związku z ustalaniem prawa do lokalu, ani tym bardziej nie dotyczą uprawnień w zakresie ich przyznawania tudzież pozbawiania. Nawet zatem jeśli z materiału dowodowego wynika, że osoba ubiegająca się o zameldowanie nie ma praw do lokalu, ale w nim zamieszkuje, organ ma obowiązek dokonania rejestracji tego faktu w ewidencji.
2. Dla dokonania czynności materialno-technicznej zameldowania na pobyt stały nie mają wpływu jakiekolwiek spory majątkowe, czy o innym charakterze, pomiędzy stronami. Rozstrzyganie sporów między współwłaścicielami o charakterze cywilnoprawnym należy do kompetencji sadów powszechnych, organy meldunkowe uprawnione są tylko do badania i ustalania, czy osoba ubiegająca się o zameldowanie spełnia wszystkie przesłanki zameldowania.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 14 marca 2014 r. II SA/Po 1184/13:
„Sprawy meldunkowe (zameldowanie, wymeldowanie), należące do kategorii zagadnień prawa administracyjnego, służą wyłącznie rejestracji stanu faktycznego, a nie prawnego i nie mają wobec tego żadnego związku z ustalaniem prawa do lokalu, ani tym bardziej nie dotyczą uprawnień w zakresie ich przyznawania tudzież pozbawiania. Postępowanie w sprawie o zameldowanie nie wkracza zatem w sferę stosunków cywilnoprawnych (np. własnościowych, najmu etc.), ani nie wpływa na stosunki prawne z zakresu prawa rodzinnego, choć pewne okoliczności faktyczne i prawne ukształtowane w wyniku tych postępowań mogą mieć znaczenie w postępowaniu administracyjnym, prowadzonym w ramach ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, na ich tle bowiem dochodzić może do różnych zdarzeń, które muszą być brane pod uwagę przez organ administracyjny prowadzący postępowanie.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 29 maja 2018 r. III SA/Kr 1253/17:
„Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Na pojęcie zamieszkiwania składają dwa elementy, tj. faktyczne przebywanie i zamiar. Opuszczenie miejsca pobytu stałego cechować musi zatem zarówno element faktyczny, polegający na stałym nieprzebywaniu w mieszkaniu, jak i element wolicjonalny, łączony z dobrowolnością zmiany miejsca pobytu. Dla zaistnienia przesłanki opuszczenia miejsca pobytu konieczne jest, aby fizycznemu przebywaniu osoby w innym miejscu niż miejsce pobytu stałego towarzyszył zamiar stałego związania się z tym innym miejscem, urządzenia w nim swego trwałego centrum życiowego. Zamiar taki określa się na podstawie obiektywnych, możliwych do stwierdzenia okoliczności. Przez termin "zamiar" w przypadku opuszczenia miejsca pobytu należy rozumieć nie tylko wolę wewnętrzną, ale także wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych, możliwych do stwierdzenia okoliczności. Dla jego oceny istotne będzie ustalenie, czy okoliczności istniejące w sprawie potwierdzają wolę wewnętrzną zainteresowanego pozostawania w danym lokalu.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Bydgoszczy z dnia 6 lutego 2018 r. II SA/Bd 313/17:
„Zameldowanie stanowi bowiem rejestrację pobytu, a z samego faktu zameldowania nie wypływają żadne uprawnienia do przebywania w lokalu, mogące ograniczać prawa i wolności podmiotu, który dysponuje prawem do tego lokalu. Nie rodzą żadnych uprawnień do lokalu, ani też nie przesądzają o ich utracie. Decyzje w tym przedmiocie nie mają nic wspólnego z prawem rzeczowym bądź obligatoryjnym, jakie danej osobie przysługuje do określonego lokalu. Są to zatem wyłącznie akty, których istota sprowadza się do administracyjnej rejestracji danych o miejscu pobytu oznaczonej osoby. Ocena, czy opuszczenie lokalu ma charakter trwały nie może być oparta na dosłownym rozumieniu trwałości jako stanu, który nie ulegnie zmianie i być pojmowana jedynie jako opuszczenie lokalu "na zawsze". Także bowiem opuszczenie lokalu na pewien okres może być uznane za trwałe jeżeli okres ten jest wystarczająco długi (vide: wyrok NSA z dnia 30.06.2015 r., sygn.. akt II OSK 2883/13).”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Kielcach z dnia 18 października 2017 r. II SA/Ke 351/17:
„O trwałym opuszczeniu dotychczasowego miejsca pobytu stałego świadczy nie tylko fizyczne i długotrwałe nieprzebywanie osoby pod wskazanym adresem, ale także zamiar zainteresowanej osoby założenia w nowym miejscu ośrodka swoich spraw osobistych, rodzinnych i majątkowych, który jest połączony z jednoczesnym zerwaniem związków z dotychczasowym lokalem i brakiem woli powrotu do miejsca swojego dotychczasowego zameldowania. Stan przebywania na stałe w danym lokalu nie wyklucza przy tym możliwości przejściowej nieobecności czy też występowania nawet regularnych okresów fizycznej nieobecności w miejscu stałego zameldowania.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 9 października 2017 r. II SA/Gl 345/17:
„Przesłanką zameldowania na pobyt stały jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem. Jeśli przesłanka powyższa nie jest spełniona, to czynność materialno-techniczna zameldowania może zostać uchylona w drodze decyzji.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 11 lipca 2017 r. II SA/Wr 762/16:
„1. Podstawą do wydania decyzji o wymeldowaniu jest opuszczenie lokalu i niedopełnienie obowiązku wymeldowania się. Przy czym, pobyt stały, zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 657 ze zm.), wiąże się z przebywaniem i zamiarem przebywania w oznaczonym miejscu. Dla opuszczenia miejsca stałego pobytu element woli ma zatem znaczenie i powinien być brany pod uwagę w postępowaniu o wymeldowanie. Nie można jednak postępowania w przedmiocie wymeldowania sprowadzać wyłącznie do oceny zamiarów czy odczuć wyrażanych przez stronę. Zauważyć wobec tego należy, że wymeldowanie z pobytu stałego musi być oparte na stwierdzeniu, że osoba zameldowana w miejscu pobytu opuściła je oraz że miała wolę takiego działania. W sytuacji, gdy dana osoba zamiaru opuszczenia nie wyraziła w jasny sposób, rolą postępowania będzie udowodnienie, że okoliczności sprawy wskazują na istnienie po jej stronie zamiaru trwałego zerwania więzi z miejscem zameldowania. Organ bada więc okoliczności sprawy, a nie tylko werbalne deklaracje danej osoby. Ocena charakteru opuszczenia lokalu nie może też odrywać się od realiów konkretnej sprawy.
2. Gdy nieruchomością rozporządza podmiot mający do niej tytuł prawny, a osoba zameldowana (korzystająca z niej nawet w ramach określonego tytułu prawnego) twierdzi, że nie ma zamiaru opuszczenia lokalu, brak zgody właściciela na dalsze zameldowanie osoby oraz niemożność przeciwstawienia się temu przez zameldowanego musi być traktowane jako opuszczenie lokalu dające podstawę do wymeldowania w trybie art. 35 ustawy o ewidencji ludności. Wniosek taki jest naturalną konsekwencją wynikającą z prawa szerszego, to jest prawa własności nieruchomości. Zameldowany nie może zatem twierdzić, że nie opuścił miejsca zameldowania, jeżeli lokal ten opuścił, a następnie właściciel nieruchomości nie wyraża zgody na jego dalsze zameldowanie.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2017 r. IV SA/Wa 1582/16:
„Za miejsce stałego pobytu uznaje się takie w którym zainteresowana osoba stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe tj. mieszka, nocuje, spożywa posiłki, wypoczywa, przechowuje rzeczy osobiste niezbędne do codziennego funkcjonowania, wykonuje inne czynności związane z codziennym życiem takie jak pranie, prasowanie czy sprzątanie i płacenie opłat za mieszkanie, przyjmowanie gości, odbieranie korespondencji tj. czynności które są w sposób oczywisty związane z zamiarem przebywania i korzystania z danego lokalu. Oceny zamiaru opuszczenia lokalu należy dokonywać na podstawie obiektywnych i możliwych do stwierdzenia kryteriów. Nie wystarczy zatem jedynie samo oświadczenie danej osoby, ale konieczne jest zbadania czy okoliczności które istnieją w sprawie potwierdzają zamiar opuszczenia lokalu na stałe.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Łodzi z dnia 16 marca 2017 r. III SA/Łd 1007/16:
„1. Poprzez pojęcie "opuszcza" należy rozumieć, dobrowolne wyprowadzenie się z dotychczasowego miejsca pobytu stałego bez dopełnienia formalności meldunkowych, przy czym pojęcie to zawiera w sobie element woli osoby, która w opuszczonym przez siebie miejscu nie zamierza nadal przebywać. Zamiar ten należy natomiast rozumieć jako wolę skoncentrowania w innym miejscu swoich spraw życiowych, w tym założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów.
2. Skoro zamiar stałego przebywania, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2016r. poz. 722 ze zm.) należy rozumieć jako wolę skoncentrowania w danym miejscu swoich spraw życiowych i założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów, to zamiar czasowego pobytu, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy, powinien wyrażać się nie tylko w woli powrotu do miejsca zameldowania na pobyt stały, ale także w rzeczywistym dążeniu do tego.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie
z dnia 8 marca 2017 r. III SA/Wa 969/16:
„Domniemania, że osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w miejscowości, w której jest zameldowana na okres stały lub czasowy, ma charakter faktyczny, wynika z obserwacji praktyki obrotu. Dlatego przyjąć też można, że może działać ono także w drugą stronę: można domniemywać, że miejscem pobytu stałego lub czasowego jest miejsce rzeczywistego zamieszkania osoby fizycznej.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 28 lutego 2017 r. III SA/Kr 1494/16:
„1. Opuszczeniem lokalu dającym podstawę do wymeldowania jest nie tylko fizyczne nieprzebywanie, ale i zamiar opuszczenia danego lokalu, z jednoczesnym zerwaniem wszelkich związków z lokalem dotychczasowym i założeniem w nowym miejscu ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów.
2. Podstawą rozstrzygnięcia w przedmiocie wymeldowania nie mogą być wyłącznie rodzinne zaszłości, sposób rozwiązania małżeństwa oraz twierdzenia wnioskodawczyni, że powrót skarżącego do mieszkania jest niemożliwy. Jakkolwiek są to istotne okoliczności, to jednak nie mogą wyłącznie decydować o treści rozstrzygnięcia.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 5 października 2016 r. III SA/Kr 366/16:
„Skoro zamiar stałego przebywania, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 roku o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 388 ze zm.) należy rozumieć jako wolę skoncentrowania w danym miejscu swoich spraw życiowych i założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów, to zamiar czasowego pobytu, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy, powinien wyrażać się nie tylko w woli powrotu do miejsca zameldowania na pobyt stały, ale także w rzeczywistym dążeniu do tego. Przy czym termin powrotu musi być od początku przewidywalny, przemijalny, a jego zakres usprawiedliwiony okolicznościami stanowiącymi powód opuszczenia dotychczasowego miejsca stałego pobytu.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 maja 2016 r. II OSK 2280/14:
„Przepis art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427 ze zm.) stanowi, że pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego zamieszkania. Przesądzające zatem dla rozstrzygnięcia kwestii co do charakteru pobytu (stały lub czasowy) jest ustalenie zamiaru osoby zamieszkującej w określonym miejscu. Przez "zamiar" nie należy rozumieć wyłącznie woli wewnętrznej, ujawnionej np. w oświadczeniach osoby zainteresowanej. Chodzi tu o wolę znajdującą potwierdzenie w zewnętrznych, możliwych do stwierdzenia okoliczności towarzyszących zamieszkaniu. W orzecznictwie sądowym wyraża się zapatrywanie, że miejscem pobytu stałego osoby jest miejsce (lokal), w którym znajduje się jej centrum życiowe.”.
Adwokat Katowice Kamil Draga
