Umorzenie podatków przez Urząd Skarbowy – wybrane orzecznictwo
2020-04-03, Adwokat Katowice Kamil Draga
W nawiązaniu do poprzedniego wpisu w temacie jak wyżej poniżej wybrane orzeczenia. Są one o tyle istotne, że jak wiadomo umorzenie podatku opiera się na dość nieostrej i ocennej przesłance. Innymi słowy – organ rozpoznając nasz wniosek ma zająć stanowisko czy występuje uzasadniony ważny interes podatnika lub interes publiczny, ale jak to rozumieć? A kiedy interes jest ważny, a kiedy już nie? Poza tym w jaki sposób to udowodnić, co organ powinien wziąć pod uwagę i jaką wagę temu nadać? Istotna część tych pytań oraz wątpliwości z pewnością znajdzie odpowiedź
w tych wyrokach.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 12 lutego 2020 r. I SA/Po 653/19:
„Podatnik powinien tak układać bieg swoich interesów oraz podejmować takie decyzje finansowe, by pozwoliły mu na wywiązywanie się z ciążących na nim należności publicznoprawnych. W rozpoznawanej sprawie skarżąca, mając świadomość, że nie jest w stanie uzyskiwać większych dochodów niż comiesięcznie otrzymywana emerytura, gospodarowała posiadanymi środkami, nie uwzględniając faktu, że ciąży na niej zobowiązanie podatkowe. Skarżąca winna uwzględniać w swoim budżecie domowym należność z tytułu podatku od nieruchomości jak każdy inny stały wydatek.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 15 stycznia 2020 r. I SA/Kr 1057/19:
„Trudno oczekiwać, że podatnik regulujący wybiórczo swoje zobowiązania finansowe - z pominięciem zobowiązań podatkowych - uzyska ulgę podatkową w postaci umorzenia powstałych z tego tytułu zaległości.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 grudnia 2019 r. I SA/Bk 491/19:
„Dopóki istnieje możliwość egzekwowania należności publicznoprawnych, tak długo umorzenie jej przed wyczerpaniem możliwości egzekucyjnych byłoby przedwczesne.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 grudnia 2019 r. I SA/Gl 891/19:
„W sprawie nie wystąpiły okoliczności nagłe i niezależne od postępowania podatnika. Nie leży zatem w interesie społecznym przyznanie ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowych wraz z odsetkami, gdyż byłoby to pewnego rodzaju "premiowaniem", stawianiem w uprzywilejowanej pozycji podatników nierzetelnie wykonujących obowiązki, w stosunku do osób terminowo regulujących swoje zobowiązania względem budżetu państwa.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 grudnia 2019 r. I SA/Gl 893/19:
„Organ rozważył także wpływ wydanej decyzji na sytuację podatnika. Zwrócił uwagę, że podatnik posiada znaczne zadłużenie wobec wielu wierzycieli (nawet mimo umorzenia części zaległości ZUS), stąd umorzenie zaległości podatkowych nie doprowadzi do zakończenia egzekucji, gdyż wciąż do uregulowania pozostaną zaległości wobec ZUS oraz wierzycieli cywilnoprawnych. Umorzenie byłoby więc redukcją ogólnej kwoty zadłużenia, jednak nie doprowadzi do jakiegokolwiek rozwiązania problemów podatnika z tego wynikających. Nie zmienia tej oceny bezskuteczność egzekucji z wniosku jednego z wierzycieli cywilnoprawnych. Przeciwnie, wszystko to prowadzi do wniosku, że umorzenie zaległości podatkowych przyczyniłoby się jedynie do poprawy sytuacji innych wierzycieli, zwiększając ich szanse na odzyskanie długu, nie polepszając sytuacji płatniczej wnioskodawcy, wobec którego prowadzona będzie nadal egzekucja pozostałych zaległości. Umorzenie nie doprowadzi zatem do zwiększenia kwot pieniędzy pozostających w jego dyspozycji skarżącego, np. na leczenie.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 10 grudnia 2019 r. I SA/Gl 804/19:
„Wydanie decyzji z art. 67a § 1 pkt 3 o.p. musi być poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie przesłanek umorzenia i ich analizą - z zachowaniem reguł procedury, co winno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji. Przy czym należy brać pod uwagę sytuację zobowiązanego z chwili, gdy podejmowana jest decyzja w sprawie.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 grudnia 2019 r. II FSK 1362/19:
„Nie do przyjęcia jest zastosowanie ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowej podatnikowi posiadającemu znaczny majątek (lokal mieszkalny oraz trzy samochody). Byłoby to sprzeczne z interesem społecznym oraz konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 listopada 2019 r. VII SA/Wa 1413/19:
„Decyzja wydana na podstawie art. 67a § 1 pkt 3 o.p. ma charakter uznaniowy, o czym świadczy zwrot "może". Ustawodawca, mając na względzie nadzwyczajny charakter ulg w spłacie zobowiązań publicznoprawnych, nie tylko zatem obwarował możliwość ich zastosowania określonymi przesłankami, ale wprowadził również konstrukcję uznania administracyjnego. Oznacza to, że nawet w przypadku stwierdzenia zaistnienia ustawowych przesłanek udzielenia ulgi, właściwy organ może, ale nie musi uwzględnić wniosku strony o umorzenie. Decyzja organu oparta jest w znacznej mierze na elementach natury słusznościowej. Niemniej organ, podejmując negatywną dla strony decyzję - nawet mającą charakter uznaniowy - jest zobowiązany do wskazania i uzasadnienia motywów, którymi się kierował.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 listopada 2019 r. II FSK 3854/17:
„Skarżący posiada stałe źródło dochodów w postaci świadczenia emerytalnego, duże gospodarstwo rolne (którego część dzierżawi odpłatnie), korzysta z dopłat. Wcześniej przyznawane ulgi nie spełniły swojej roli, gdyż wnioskodawca występuje z kolejnymi żądaniami, jednocześnie nie podejmując prób uregulowania zobowiązań podatkowych. Tak ustalony stan faktyczny sprawy pozwalał organom na wydanie decyzji o odmowie przyznania wnioskowanej ulgi w spłacie zaległości podatkowej.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 listopada 2019 r. I SA/Gl 1256/18:
„W rozpoznawanej sprawie organy podatkowe obu instancji prawidłowo ustaliły, że w sprawie zachodzi przesłanka "interesu publicznego", szczególnie w kontekście obecnej sytuacji finansowej skarżącego, ale nie zachodzi "ważny interes podatnika". Skarżący jest osobą samotną, bezrobotną, bez prawa do zasiłku i utrzymuje się wyłącznie dzięki pomocy znajomych oraz środkom otrzymywanym z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (dodatek mieszkaniowy, dodatek elektryczny oraz zasiłek celowy). Niemniej trzeba także zwrócić uwagę, że skarżący ma obecnie 59 lat i nie jest osobą uznaną za niezdolną do pracy, nie jest także osobą niepełnosprawną o obniżonych możliwościach uzyskiwania dochodu. Zaś aktualny rynek pracy jest korzystny dla osób poszukujących pracy. Ponadto na okoliczność swojego stanu zdrowia skarżący nie przedstawił żadnych zaświadczeń lekarskich, podając jedynie, że jest leczony laryngologiczne i oczekuje na leczenie uzdrowiskowe.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 22 października 2019 r. I SA/Rz 465/19:
„Udzielenie ulgi powinno następować przede wszystkim wtedy, gdy odmowa uwzględnienia żądania mogłaby zachwiać podstawami egzystencji podatnika i zmusić go przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb bytowych do korzystania ze wsparcia ze środków publicznych. Przy ocenie zasadności udzielenia ulgi organ powinien kierować się również kryteriami słuszności i sprawiedliwości. Organy podatkowe powinny ocenić, czy z punktu widzenia interesu publicznego korzystniejsze będzie dochodzenie zaległości wraz z pozostałymi kosztami dodatkowymi, czy też zastosowanie ulgi, choćby w zakresie częściowym.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 18 października 2019 r. I SA/Lu 268/19:
„Z brzmienia przepisu art. 67a § 1 pkt 3 o.p. wynika wprost, że podatnik, aby uzyskać zamierzony skutek w postaci umorzenia zaległości ma obowiązek uzasadnić wniosek, wskazując na kwalifikowane warunki zagrożenia swojego interesu. Powinien zatem wskazać, co w praktyce rodzi problemy, okoliczności, które jego zdaniem uzasadniają jego "ważny interes" lub "interes publiczny" i że znajduje się w takiej sytuacji, która uzasadnia przyznanie takiej ulgi. Oznacza to, że w przypadku postępowania w sprawie umorzenia, ciężar dowodzenia zdecydowanie przesuwa się na stronę podatnika, gdyż tylko on posiada w tym zakresie stosowną wiedzę. W interesie podatnika leży podanie do wiadomości organów wszystkich istotnych okoliczności sprawy i dopilnowanie utrwalenia ich w dokumentach. Do niego należy inicjatywa dowodowa i to on powinien współprzyczyniać się do gromadzenia dowodów, w konsekwencji do współtworzenia stanu faktycznego. On też ponosi konsekwencje zaniechań w tym zakresie.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 października 2019 r.
I SA/Po 384/19
„Ulga, o której mowa w art. 67a § 1 pkt 3 o.p. nie stanowi przywileju samego w sobie. Jest to forma pomocy udzielonej przez państwo podatnikowi, w tym przypadku przedsiębiorcy, po to, by przez egzekwowanie podatku nie doprowadzić do skutków niepożądanych z punktu widzenia, tak społecznego, jak i indywidualnego, w odniesieniu do podatnika. W kontrolowanej sprawie kłóci się z treścią art. 67a § 1 pkt 3 o.p. stwierdzenie braku wystąpienia interesu publicznego, w sytuacji, gdy spółka kontynuuje działalność, wywiązując się ze swoich zobowiązań i dostarczając dochodów jej wspólnikom oraz zatrudnionemu pracownikowi.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 26 września 2019 r. I SA/Kr 1160/18:
„Obowiązek nałożony przez ustawodawcę zgłoszenia spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego stałby się fikcją, jeśli w sytuacji niezgłoszenia spadku organ umarzałby zaległość podatkową osobom wchodzących w zakres normy z art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. Raz jeszcze zaakcentować należy, że skarżący miał pełne prawo do zwolnienia z opodatkowania nabytego prawa, a to, że do tego nie doszło, nie może usprawiedliwiać jego wniosku i być potraktowane jako jedna z podstaw ubiegania się o ulgę podatkową.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 28 marca 2019 r. I SA/Ke 21/19:
„Pojęcia ważnego interesu nie można ograniczać tylko i wyłącznie do sytuacji nadzwyczajnych, czy zdarzeń losowych uniemożliwiających uregulowanie zaległości podatkowych. Pojęcie to funkcjonuje w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków, a w tym względzie również wydatków związanych z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny (koszty leczenia).”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 lutego 2019 r. I SA/Gl 1043/18:
„Oceniając zasadność wniosku o umorzenie postępowania, organy powinny rozważyć, czy sytuacja ekonomiczna, rodzinna podatnika rokuje możliwość spłaty zaległości, choćby w ratach i czy koszty prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w sytuacji majątkowej podatnika, nie przewyższą możliwych do uzyskania od niego kwot. Nie służy bowiem interesom państwa podejmowanie prób przymusowego wykonania zobowiązania podatkowego, które generować będą jedynie koszty, bez efektów w postaci odzyskania należności.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 13 lutego 2019 r. I SA/Gl 998/18
„Bywają takie sytuacje, w których już sam rachunek ekonomiczny przemawia za zastosowaniem ulgi podatkowej, np. nie ma możliwości ściągnięcia podatku w pełnej wysokości, a sytuacja ekonomiczna podatnika wyklucza możliwość radykalnej poprawy jego sytuacji finansowej w dającym się przewidzieć okresie.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2019 r. VII SA/Wa 1156/18
„Za "ważny interes podatnika" należy uznać zarówno taką sytuację, w której z powodu nadzwyczajnych zdarzeń losowych nie jest on w stanie spłacić należności podatkowych, jak i normalną sytuację ekonomiczną podatnika, z uwzględnieniem wysokości osiąganych dochodów, wydatków, możliwości spłaty innych zobowiązań finansowych. Właściwy organ, prowadząc postępowanie administracyjne na podstawie art. 67a § 1 o.p., ustala więc czy z przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów wynika jego ważny interes, tj. czy zaszły nadzwyczajne zdarzenia losowe lub wnioskodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, uzasadniającej odstąpienie od obowiązku wyegzekwowania obciążającej go należności.”.
Adwokat Katowice Kamil Draga
