Złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka - nowe, istotne orzeczenie
2018-06-19, Adwokat Katowice Kamil Draga
Spadek może okazać się pułapką – w sytuacji bowiem, gdy spadkodawca posiadał w dacie śmierci istotne długi, to jeśli nawet posiadał też jakiś majątek, może okazać się, że nie wystarczy on na zaspokojenie wierzycieli, Wówczas taki niefortunny spadkobierca może spodziewać się konieczności spłacenia długów także ze swojego majątku. Dziedziczyć może takie dziecko, czyli małoletni, w którego imieniu działają rodzice. Niemniej zabezpieczeniem przed nieracjonalnymi lub wręcz zgoła sprzecznymi z interesem dziecka decyzjami w ważnych sprawach dotyczących majątku dziecka jest obowiązek uzyskania na takie działania zgody sądu opiekuńczego, który kontroluje te poczynania. Problemem w omawianej sytuacji było jednak to, że wystąpienie do sądu opiekuńczego i jego zgoda na odrzucenie spadku przez rodziców w imieniu dziecka – gdyby przyjąć, że jest ona wymagana – powoduje upływ czasu, a z kolei dla odrzucenia spadku trzeba przecież zmieścić się w określonym terminie na złożenie takiego oświadczenia woli. Z tych też powodów Sąd Najwyższy zapewne podjął ten temat.
Zapadła zatem Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 22 maja 2018 r. III CZP 102/17 o treści:
„1. Złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.
2. Termin przewidziany w art. 1015 § 1 KC nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął.”.
Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 22 maja 2018 r. przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Wojciecha Kasztelana, po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego we wniosku z dnia 3 listopada 2017 r.:
"1. Czy złożenie przez rodziców, jako przedstawicieli ustawowych dziecka powołanego do dziedziczenia, oświadczenia w imieniu dziecka na podstawie art. 1015 § 1 KC o odrzuceniu spadku, którego pasywa wyczerpują lub przewyższają wartość aktywów, stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w rozumieniu art. 101 § 3 KRO?
2. Czy - w przypadku oceny, iż w danym stanie faktycznym oświadczenie w imieniu dziecka na podstawie art. 1015 § 1 KC o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka - złożenie do sądu przez rodziców wniosku o zezwolenie na złożenie stosownego oświadczenia nie ma wpływu na bieg terminu określonego w art. 1015 § 1 KC, czy też ma wpływ na bieg przedmiotowego terminu wobec dopuszczalności zastosowania analogii z przepisów normujących bieg terminu przedawnienia?
3. W przypadku przyjęcia, że złożenie do sądu opiekuńczego wniosku o zezwolenie na złożenie oświadczenia na podstawie art. 1015 § 1 KC ma wpływ na bieg terminu określonego w tym przepisie, to czy polega on na tym, że: 3.1.) następuje zawieszenie biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 KC na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym, albo 3.2.) następuje przerwanie biegu tego terminu, albo 3.3.) termin nie biegnie od chwili złożenia do sądu opiekuńczego wskazanego wniosku do chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego zezwalającego na złożenie oświadczenia o określonej treści oraz w czasie niezbędnym do złożenia oświadczenia bez nieuzasadnionej zwłoki, chyba że wskazany termin, uwzględniając czas trwania postępowania opiekuńczego, jeszcze nie upłynął; wtedy złożenie oświadczenia może nastąpić w dowolnej chwili, przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez przedstawiciela ustawowego o tytule powołania małoletniego do spadku?"
podjął uchwałę o w/w treści.
Adwokat Katowice Kamil Draga
