Wycinka drzew i krzewów
2016-06-17, Adwokat Katowice Kamil Draga
Zgodnie z obowiązującym prawem – tj. ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. - usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia.
Na podstawie art. 5 pkt 26a w/w ustawy określenie "drzewo" oznacza wieloletnią roślinę o zdrewniałym jednym pędzie głównym (pniu) albo zdrewniałych kilku pędach głównych i gałęziach tworzących koronę w jakimkolwiek okresie podczas rozwoju rośliny, z kolei określenie "krzew" oznacza wieloletnią roślinę rozgałęziającą się na wiele równorzędnych, zdrewniałych pędów, nietworzącą pnia ani korony, niebędącą pnączem.
Zezwolenie wydaje się na wniosek posiadacza (samoistnego lub zależnego) nieruchomości (za zgodą właściciela tej nieruchomości – o ile nie występuje tenże właściciel) lub właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 kodekcu cywilnego - jeżeli drzewo lub krzew zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń – owymi urządzeniami przesyłowymi wskazanymi w tym przepisie są urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne. Nie należą one do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.
Wyjątkowo zgoda właściciela nieruchomości nie jest wymagana w przypadku wniosku złożonego przez użytkownika wieczystego lub posiadacza nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, a także gdy z wnioskiem występuje spółdzielnia mieszkaniowa, wspólnota mieszkaniowa (w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi) lub zarządca nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa.
Warto także zauważyć, że spółdzielnia mieszkaniowa informuje, w sposób zwyczajowo przyjęty, członków spółdzielni, właścicieli budynków lub lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, a zarząd wspólnoty mieszkaniowej - członków wspólnoty, o zamiarze złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, wyznaczając co najmniej 30-dniowy termin na zgłaszanie uwag, zaś wniosek może być złożony nie później niż w terminie 12 miesięcy od upływu terminu na zgłaszanie uwag.
Istotną przeszkodą czy też utrudnieniem w złożeniu wniosku mogą stać się niektóre z wymogów formalnych przewidzianych w art. 83b ust. 1 w/w ustawy, tj.: podanie nazwy gatunku drzewa lub krzewu czy wskazanie „obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm”. Dość ważnym załącznikiem wniosku może być nadto projekt planu przesadzenia drzewa lub krzewu albo (najczęściej) tzw. nasadzeń zastępczych – rozumianych jako posadzenie drzew lub krzewów, w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew lub o powierzchni nie mniejszej niż powierzchnia usuwanych krzewów, stanowiących kompensację przyrodniczą za usuwane drzewa i krzewy w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.
Podkreślenia wymaga, że posiadacz nieruchomości ponosi opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Opłaty te naliczane są w zezwoleniu na usunięcie drzewa lub krzewu i pobierane przez organ właściwy do wydania tego zezwolenia. Jednakże w przypadku naliczenia opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu oraz uzależnienia wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu od przesadzenia tego drzewa lub krzewu albo wykonania nasadzeń zastępczych, organ właściwy do wydania zezwolenia odracza termin uiszczenia opłaty za jego usunięcie na okres 3 lat od dnia upływu terminu wskazanego w zezwoleniu na jego przesadzenie lub wykonanie nasadzeń zastępczych. Następnie jeżeli przesadzone albo posadzone drzewa lub krzewy zachowały żywotność po upływie w/w okresu lub nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości, to należność z tytułu ustalonej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów podlega umorzeniu. Zarazem art. 86 omawianej ustawy przewiduje szereg sytuacji, kiedy to opłata nie zostaje naliczana - m.in. gdy o usunięcie drzew lub krzewów występuje osoba fizyczna na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Opłatę za usunięcie drzewa ustala się na podstawie stawki zależnej od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm i od tempa przyrostu pnia drzewa na grubość poszczególnych rodzajów lub gatunków drzew oraz współczynników różnicujących stawki w zależności od lokalizacji drzewa. Opłata ta – w myśl art. 85 ust. 5 w/w ustawy - jest generalnie zróżnicowana i zależy od wielkości obwodu pnia danego drzewa.
Należy także zaakcentować, że wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną za:
1) usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia;
2) usunięcie drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości;
3) zniszczenie drzewa lub krzewu;
4) uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie korony drzewa.
Kara ta wynosi dwukrotność opłaty przewidzianej za usunięcie drzewa lub krzewu. Nadto wypada przypomnieć, iż te administracyjne kary pieniężne nieuiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Omawiana tu problematyka doczekała się bardzo licznego orzecznictwa – przykładowo wymienić tu trzeba:
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 października 2017 r. II OSK 2557/16:
„Artykuł 83 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 142 ze zm.) określa więc zarówno krąg podmiotów uprawnionych do złożenia tego rodzaju wniosku i zainicjowania postępowania administracyjnego w sprawie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, jak również krąg stron tego postępowania. Zatem podmiotami uprawnionymi do złożenia wniosku w tej kategorii spraw są wyłącznie posiadacz nieruchomości oraz właściciel urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC, gdyż przysługuje im interes prawny w rozumieniu art. 28 KPA w toczącym się postępowaniu.”,
Decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 19 czerwca 2017 r. SKO 4131/38/17:
„Możliwość usuwania drzew bez zezwolenia nie może być zależna od abstrakcyjnych założeń, jaką opłatę taka osoba by poniosła, gdyby podobne zwolnienie nie istniało. Ponieważ ustawodawca wyraźnie zawęża zakres zastosowania regulacji obowiązujących przed nowelizacją ustawy do kwestii opłaty za usunięcie drzew i krzewów, organ I instancji powinien przede wszystkim ustalić, które z drzew i krzewów, według obowiązujących w dniu orzekania przepisów, mogą być usunięte bez obowiązku uzyskania zezwolenia. Następnie ustalić, które z drzew mogą być usuwane za zezwoleniem, ale bez obowiązku uiszczania opłaty. Dopiero po ustaleniu, zgodnie z obowiązującymi przepisami, czy drzewa i krzewy wskazane we wniosku wymagają uzyskania zezwolenia na ich usunięcie i czy ich usunięcie wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty, organ administracji powinien przejść do ustalania wysokości opłaty względem tych drzew i krzewów, które wymagają uzyskania zezwolenia na ich usunięcie i nie istnieje zwolnienie ustawowe z obowiązku uiszczenia opłaty. Porównywalność ewentualnych rozstrzygnięć w zakresie wysokości opłaty istnieje jedynie wówczas, gdy przedmiotem porównania będą te same drzewa i krzewy. Tylko w przypadku, gdy naliczona według przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2134 ze zm.) po nowelizacji opłata za usunięcie drzew i krzewów okaże się wyższa niż opłata naliczona za usunięcie tych samych drzew i krzewów według przepisów ustawy sprzed nowelizacji, zachodzi możliwość ustalenia opłaty w wysokości ustalanej według regulacji obowiązujących przed 1.01.2017 r.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Rzeszowie z dnia 11 stycznia 2017 r. II SA/Rz 561/16:
„Z art. 83 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2134) nie wynika, aby podstawą do podjęcia decyzji o wycięciu drzewa stanowiła wyjątkowa sytuacją. Wyjątkowa sytuacja wiąże się, co do zasady z siłą wyższą, czyli takim zdarzeniem, którego zaistnienia nawet przy dołożeniu należytej staranności trudno się spodziewać.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 grudnia 2016 r. II OSK 1097/16:
„Niewątpliwie zasadniczym celem art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.) było zobowiązanie organów właściwych do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, do zachowania oraz odnawiania zasobów, tworów i składników przyrody. Nie budzi w tym zakresie wątpliwości, że nasadzenia zastępcze są rozwiązaniem korzystniejszym dla ochrony przyrody niż zezwolenie oparte na rekompensacie w postaci zobowiązania do dokonania opłaty. Ochrona przyrody, do jakiej zobowiązane zostały organy faktycznie oznacza, że funkcjonalnie uzasadnione będzie precyzyjne wskazanie gatunków drzew i krzewów oraz wyraźne określenie specyfikacji nasadzeń, które będą w stanie zrekompensować szkody w środowisku, jakie nastąpią w wyniku usunięcia zdrowych już istniejących.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2016 r. II OSK 3164/14:
„W przypadku zezwolenia na usunięcie drzewa mamy do czynienia ze sprzężonymi ze sobą materialnoprawnie podstawami prawnym, w których sprzężenie to polega na tym, że w przypadku korzystnego dla wnioskodawcy rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie samego zezwolenia, właściwy organ powinien rozważyć pewną fakultatywną instytucję w postaci przesadzeń i nasadzeń zamiennych, o której jest mowa w art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U z 2013 r. poz. 627 ze zm.). Fakultatywną nie w tym znaczeniu, że można odstąpić od jej rozważenia, tylko w tym znaczeniu, że jej zastosowanie jest uzależnione od okoliczności indywidualnej sprawy pozwalających na przesadzenie lub nasadzenie zamienne. Z tego wynika, że co do zasady, nawet w przypadku braku tego elementu we wniosku, organ powinien co do zasady rozważyć, czy w sprawie nie ma zastosowania fakultatywna instytucja przesadzeń lub nasadzeń.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 sierpnia 2016 r. II OSK 2929/14:
„Do zadań prezydenta miasta należy gospodarowanie mieniem komunalnym. Kompetencja ta obejmuje zadania wynikające z przepisów prawa, w szczególności z ustawy o ochronie przyrody. Mieniem komunalnym są własność i inne prawa majątkowe należące do gmin i innych gminnych osób prawnych. Kompetencje prezydenta miasta w zakresie gospodarowania tym mieniem obejmują jednak wyłącznie mienie (ogół praw majątkowych) przysługujące gminie jako osobie prawa cywilnego. Gospodarowanie mieniem to ogół czynności faktycznych i prawnych, które będą się składać na zarządzanie, dysponowanie i zajmowanie się mieniem w formach prawem dopuszczalnych (przewidzianych).”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 10 czerwca 2015 r. II SA/Wr 199/15:
„W przypadku spółdzielni mieszkaniowych sprawujących zarząd powierzony nieruchomością stanowiącą przedmiot współwłasności wynikającej z odrębnej własności lokali warunkiem sine qua non wniosku o wydanie zezwolenia na wycinkę jest wskazanie w nim – stosownie do art. 83 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.) wszystkich właścicieli nieruchomości, bez konieczności przedkładania zgody wszystkich właścicieli odrębnych lokali, którzy z tej racji są współwłaścicielami nieruchomości.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 marca 2015 r. II OSK 2073/13:
„Stroną postępowania w przedmiocie usunięcia drzew i krzewów jest posiadacz nieruchomości, a jeżeli nie jest on jednocześnie właścicielem - to także jej właściciel, gdyż oboje mają interes prawny w rozumieniu art. 28 KPA w toczącym się postępowaniu.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Lublinie z dnia 8 stycznia 2015 r. II SA/Lu 157/14:
„Prawidłowa wykładnia art. 83 ust. 1 pkt 2 w związku z ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) prowadzi do stwierdzenia, że do postępowania z wniosku właściciela urządzeń przesyłowych o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew zagrażających bezpieczeństwu tych urządzeń, nie ma zastosowania wyłączenia możliwości udzielenia zgody na wycinkę drzew, których wiek nie przekracza 10 lat.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 października 2014 r. II OSK 952/13:
„Z treści i systematyki przepisów art. 83 ust. 3 i art. 84 ust. 4 i ust. 5 ustawy dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) wynika, że nałożenie opłaty jest podstawowym instrumentem działania organów przy wydawaniu zezwoleń na wycięcie drzew, natomiast nasadzenia zastępcze mają charakter fakultatywny. Zasadą jest więc, że zezwolenie na usunięcie drzew jest uzależnione od poniesienia opłaty, natomiast organ ma jedynie możliwość uzależnienia wydania zezwolenia od wykonania nasadzeń zastępczych i w związku z tym odroczenia terminu uiszczenia opłaty.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 8 października 2014r. II SA/Wr 539/14:
„Dla wymierzenia kary administracyjnej za usunięcie drzew bez wymaganego zezwolenia niezbędne jest jednoznaczne ustalenie wieku usuniętych drzew, a takie ustalenie winno być poprzedzone prawidłowo zmierzonym obwodem pnia.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gdańsku z dnia 13 sierpnia 2014 r. II SA/Gd 418/14:
„Nie jest dopuszczalne w trybie art. 155 KPA żądanie zmiany jedynie części postanowień decyzji, np. dotyczących płatności za usuniecie drzew. Na mocy decyzji strona nabywa prawo do usunięcia ściśle określonych w decyzji drzew i krzewów za określoną opłatą. Temu prawu odpowiada obowiązek uiszczenia z tego tytułu stosownych opłat i wykonania opisanych w decyzji obowiązków. Tym samym na mocy decyzji strona nabywa zarówno prawo, jak i obowiązek, co wyklucza zastosowanie w sprawie przepisu art. 155 KPA stanowiącego o zmianie decyzji, na mocy której strona nabyła prawo.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2014 r. IV SA/Wa 450/14:
„Analiza przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013r, poz. 627 ze zm.) prowadzi do wniosku, że przewidziane w art. 83 ust. 1 tej ustawy zezwolenie na wycięcie drzew jest wyjątkiem od reguły zachowania drzew jako podlegającego ochronie prawnej elementu przyrody. Tym samym uzyskanie decyzji w tym przedmiocie winno poprzedzać wszechstronne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy (art. 7 oraz 77 § 1 KPA), a następnie wyjaśnienie stanowiska organu poprzez sporządzenie stosownego uzasadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem wyważenia dwóch interesów przeciwstawnych sobie - interesu wnioskodawcy oraz publicznego wynikającego z prawnego obowiązku ochrony elementów przyrody. Stan zdrowotny drzew nie może być jedynym kryterium do wydania pozwolenia.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 10 kwietnia 2014 r. II SA/Wr 71/14:
„Normalne, zwykłe korzystanie z wiaty garażowej zgodnie z jej przeznaczeniem wymaga bezpiecznego dla pojazdu i jego użytkownika wjazdu samochodem osobowym, bez obawy jego uszkodzenia.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 14 marca 2014 r. II SA/Kr 1640/13:
„1. Zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 627) usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek: 1) posiadacza nieruchomości - za zgodą właściciela tej nieruchomości; 2) właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 KC - jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń. W myśl art. 83 ust. 6 pkt 8 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody powyższych zasad nie stosuje się m.in. do drzew lub krzewów, które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu. Do takich drzew lub krzewów zastosowanie znajduje przepis art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1594), stanowiący, że w razie potrzeby usunięcia drzew lub krzewów utrudniających widoczność sygnałów i pociągów lub eksploatację urządzeń kolejowych albo powodujących zaspy śnieżne, starosta, na wniosek zarządcy, wydaje decyzję o usunięciu drzew lub krzewów. Przepis ten stanowi zatem autonomiczną podstawę usunięcia drzew i krzewów.
2. Hipoteza normy prawnej zawartej w przepisie art. 56 ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym obejmuje dwie grupy stanów faktycznych; jedną - w której drzewa i krzewy usytuowane są w odległości mniejszej lub równej 15 m od osi skrajnego toru kolejowego oraz drugą - w której drzewa i krzewy usytuowane są w odległości większej niż 15 m od osi skrajnego toru kolejowego. W sytuacji, gdy drzewa i krzewy rosnące w sąsiedztwie linii kolejowej usytuowane są w odległości mniejszej lub równej 15 m od osi skrajnego toru kolejowego, o czym stanowi przepis § 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 7 sierpnia 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew i krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a także sposobu urządzania i utrzymywania zasłon odśnieżnych oraz pasów przeciwpożarowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1227), wobec wprowadzenia fikcji prawnej, że takie ich usytuowanie powoduje zagrożenie bezpieczeństwa ruchu kolejowego, organ wydający decyzję o usunięciu drzew na podstawie art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym nie musi dokonywać ustaleń, że takie usytuowanie drzew lub krzewów utrudnia widoczność sygnałów i pociągów lub eksploatację urządzeń kolejowych albo powoduje zaspy śnieżne. Powinność taka powstaje dopiero w takim przypadku, gdy wnioskowane do usunięcia drzewa położone są w odległości większej niż 15 m od osi skrajnego toru kolejowego.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 6 listopada 2013 r. II SA/Wr 619/13:
„1. Przepis uchwały, uzależniający wydanie zgody na wycięcie drzewa od posadzenia albo zastąpienia innymi drzewami, został przyjęty z naruszeniem granic przysługującego gminie władztwa planistycznego i w sposób istotny narusza art. 83 ust. 3 ustawy z 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.).
2. Niedopuszczalna jest modyfikacja art. 36 ust. 1 ustawy z 23.07.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.). Wszelkie kompetencje i formy działania organów nadzoru konserwatorskiego w zakresie współdziałania z organami administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w procesie budowlanym związanym z zabytkiem zostały określone w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz w ustawie z 7.07.1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.). Należy zauważyć, że przypadki niezbędnych badań archeologicznych ustawodawca w szczegółowy sposób uregulował w art. 31 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
3. Brakuje podstaw do weryfikacji linii rozgraniczającej zarówno tereny przyległe do planowanych ulic, jak i samych ulic, albowiem wiązałoby się to ściśle ze zmianą przeznaczenia lub zasad zagospodarowania, a to może nastąpić jedynie poprzez zmianę planu miejscowego, w trybie i na zasadach określonych ustawą z 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.).
4. Narusza w sposób istotny art. 4 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym unormowanie sposobu zagospodarowania określonych działek w planie miejscowym, poprzez odesłanie do warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, określonych w wygaszonych decyzjach o warunkach zabudowy.
5. Nakładanie obowiązków w postaci: konieczności uzyskania zgody, uwzględnienia warunków ustalanych przez określone podmioty (zarządcę drogi) czy też wskazywanie, jakie kompetencje ma zarządca drogi publicznej, stanowi wykroczenie poza uprawnienie przyznane radzie gminy na podstawie art. 15 ust. 2 pkt 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 25 października 2013r. II SA/Kr 652/13:
„1. W sytuacji istnienia prawomocnego wyroku z klauzulą wykonalności nakazującego usunięcie drzew z drogi, jest wymagane zezwolenie właściwego organu administracji publicznej na usunięcie tych drzew. W ramach takiego postępowania ustaleniu i rozstrzygnięciu podlegać będą zupełnie inne zagadnienia niż w ramach sporu przed sądem powszechnym w sprawie cywilnej.
2. Nie jest tak, by treść prawomocnego wyroku zawierającego nakaz usunięcia drzew miała wpływ na ustalenie kręgu postępowania administracyjnego wszczętego na wniosek podmiotu domagającego się wydania stosownego zezwolenia. Zgodnie z treścią art. 28 KPA stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny wszystkich współwłaścicieli nieruchomości, z której mają zostać usunięte drzewa, należące do jej części składowych, wynika z norm prawa cywilnego o własności i współwłasności, jak również norm prawa administracyjnego, w których wskazuje się wprost na obowiązek uzyskania przez wnioskodawcę zgody właściciela (współwłaścicieli) na usunięcie drzew. Treść prawomocnego wyroku sądu powszechnego nie stwarza w tym zakresie żadnych modyfikacji. Może ona jedynie mieć wpływ wiążący na ustalenia organów administracji publicznej w kwestii dwóch istotnych okoliczności. Po pierwsze uwzględniając taki prawomocny wyrok organy administracji publicznej winny przyjąć, że istnieje ważna przyczyna uzasadniająca wydanie zezwolenia. Po wtóre, o ile prawomocny wyrok zapadłby wobec wszystkich ówczesnych właścicieli nieruchomości albo korzystał z waloru tzw. prawomocności rozszerzonej wynikającej z przepisów lub istoty stosunku prawnego, należy przyjąć, że zastępuje on wymóg zgodny tychże na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu.”,
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 września 2013 r. II OW 100/13:
„Stosownie do treści art. 17 pkt 1 KPA organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego są samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej. W ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), regulującej problematykę wydania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów w odniesieniu do nieruchomości, których użytkownikiem wieczystym jest gmina, brak jest przepisów szczególnych wyłączających właściwość instancyjną samorządowego kolegium odwoławczego nad wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta wydającym decyzję na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy lub nad starostą orzekającym na podstawie art. 90 ustawy.”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gdańsku z dnia 10 kwietnia 2013 r. II SA/Gd 25/13:
„Nie ma także podstaw, na gruncie obowiązujących przepisów, aby - wbrew twierdzeniom skarżącego - dokonywać wartościowania poszczególnych elementów przyrody, w tym poszczególnych gatunków drzew i dokonywać usuwania jednych w celu umożliwienia wzrostu innym. Ustawodawca objął bowiem ochroną wszystkie elementy przyrody opisane w art. 2 ust. 1 ustawy, w tym zadrzewienia, bez względu na objęte nimi gatunki drzew.
Odnośnie możliwości zastosowania w stosunku do skarżącego art. 86 ust. 1 pkt 10 ustawy, zgodnie z którym nie pobiera się opłat za usunięcie drzew topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków, to należało podkreślić, że przepis ten może mieć zastosowanie dopiero w razie wydania decyzji zezwalającej na usunięcie drzew. Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 84 ust. 3 ustawy opłaty za usunięcie drzew lub krzewów oraz termin ich usunięcia, przesadzenia lub posadzenia innych drzew lub krzewów ustala się w wydanym zezwoleniu. Wbrew twierdzeniom skarżącego przepis ten nie dopuszcza usuwania tego rodzaju drzew, jak opisane w nim topole.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2013 r. II OSK 2337/11:
„1. Nie jest zatem stroną postępowania w przedmiocie zezwolenia na usunięcie drzewa ani też podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku właściciel nieruchomości sąsiedniej.
2. W uzasadnieniu decyzji na usunięcie drzewa organ musi odnieść się do określonych w ustawie o ochronie przyrody celów ochrony drzew. Zaniechanie powyższego świadczy o tym, że udzielając zezwolenia na wycięcie drzewa organ pierwszej instancji niedostatecznie rozważył interes społeczny i słuszny interes obywateli.
3. Zgoda na usunięcie drzewa powinna zostać wyrażona w sposób wyraźny, jednoznacznie brzmiący, świadczący w dostateczny sposób o woli jej wyrażenia przez podmiot do tego legitymowany.
4. Z decyzji o udzieleniu zezwolenia na wycięcie drzewa nie wynika obowiązek jej wykonania. Z samego charakteru takiej decyzji wynika bowiem jedynie uprawnienie jej adresata do skorzystanie z tego zezwolenia. Dopiero w wypadku, gdy strona, której udzielono tego rodzaju zezwolenia z niego skorzysta, można mówić aktualizacji uprawnienia, czyli o konkretyzacji dodatkowych, określonych w treści zezwolenia obowiązków, wynikających z przepisów prawa.”,
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z dnia 18 stycznia 2013 r. I ACa 1318/12
„Na marginesie jedynie, wobec treści odpowiedzi na apelację, należy przypomnieć, że bezprawności działania gminy nie wyłącza okoliczność, że decyzję wydał Starosta. Ewentualna bezprawność działań organu innej jednostki nie uchyla odpowiedzialnością gminy za złożenie wniosku w sytuacji, gdy zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody nie była do tego uprawniona, jak również za fizyczne usunięcie drzew na nieruchomości niestanowiącej jej własności, co - niezależnie od treści przepisów ustawy o ochronie przyrody - stanowiło bezpośrednie naruszenie własności powódek.”,
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2012 r. II OW 127/12:
„Przepis art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) wskazujący na wojewódzkiego konserwatora zabytków jako organ właściwy w sprawie wydania zezwolenia na usunięcie drzew z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, nie można interpretować w drodze wykładni rozszerzającej, gdyż jest on wyjątkiem od zasady określonej w ust. 1 tego przepisu. Skoro przedmiotem ochrony konserwatorskiej jest kościół po jego obrysie, a drzewo objęte wnioskiem o jego wycięcie znajduje się na terenie okalającym ww. kościół, a więc na nieruchomości nie wpisanej do rejestru zabytków, to tym samym organem właściwym do wydania decyzji o udzieleniu pozwoleniu na wycięcie tegoż drzewa jest wójt.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 lipca 2012 r. II OSK 810/11:
„Usunięcie drzew obumarłych (a tym bardziej chorych) wymaga uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.). Obumarcie czy choroba drzewa może co najwyżej stanowić uzasadnienie wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie takiego drzewa, lecz nie może usprawiedliwiać samowolnego działania osoby dokonującej wycięcia drzewa. Właściciel nieruchomości nie posiada uprawnień do samodzielnej oceny żywotności drzew lub krzewów i samowolnego usunięcia drzew lub krzewów, które według jego oceny są obumarłe i nie rokują szans na przeżycie. Usunięcie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia skutkuje przy tym obligatoryjnym wymierzeniem kary administracyjnej, niezależnie od przyczyn samowolnego działania. Ustawa nie dopuszcza bowiem możliwości żadnego samowolnego działania posiadacza nieruchomości. Kwestia stanu drzewa (obumarcia) może mieć znaczenie przy naliczaniu opłaty za usunięcie drzewa (art. 84-86 ustawy o ochronie przyrody), ale nie przy wymierzaniu kary administracyjnej (art. 88 ustawy o ochronie przyrody).”,
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 13 czerwca 2012 r. IV SA/Wa 175/12:
„Ewentualna kolizja interesu inwestora z interesem społecznym jakim jest ochrona przyrody musi być przez organ właściwie wyważona i rzetelnie rozstrzygnięta. W tym celu organ zobligowany jest do działania w zakresie przysługujących mu uprawnień, zakresu posiadanej przez niego wiedzy, a przede wszystkim w oparciu o przepisy prawa w tym również prawa miejscowego.”,
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 2012 r. II OSK 2320/10:
„1. Karę pieniężną za usuwanie drzew lub krzewów bez zezwolenia (art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) można wymierzyć jedynie tym podmiotom, które są uprawnione do uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu danej nieruchomości (art. 83 ust. 1 tej ustawy).
2. W razie sporu co do własności gruntu, na którym rosło usunięte drzewo, kwestia ta, w tym kwestia przebiegu granic między nieruchomościami, stanowi zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 KPA w sprawie o wymierzenie kary pieniężnej na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.).”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2012 r. II OSK 2320/10:
„Karę pieniężną za usunięcie drzew lub krzewów bez zezwolenia, o jakiej mowa w art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, można wymierzyć jedynie tym podmiotom, które są uprawnione do uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu danej nieruchomości (art. 83 ust. 1 tej ustawy).
W sytuacji, gdy istnieje spór co do własności gruntu, na którym rosło usunięte drzewo, kwestia własności gruntu, na którym rosło to drzewo, w tym kwestia przebiegu granic między nieruchomościami, stanowi zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 KPA w sprawie o wymierzenie kary pieniężnej na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) za usunięcie drzewa bez wymaganego zezwolenia.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2012 r. II OSK 2262/10:
„Nawet wystąpienie przez zainteresowany podmiot z wnioskiem o wydanie danego zezwolenia na usunięcie drzew nie konwaliduje późniejszego ich usunięcia pomimo braku wymaganego zezwolenia. Jest to bowiem delikt administracyjny, w którym nie bada się stopnia zawinienia strony w przypadku braku stosownego zezwolenia w formie ostatecznej decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 104 KPA w związku z art. 107 § 1 KPA, gdyż jest to tzw. odpowiedzialność obiektywna.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 listopada 2011 r. II OSK 1050/11:
„1. Przepis art. 83 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz 1220) określa co powinien zawierać wniosek o udzielenie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów. Wnioskodawca obowiązany jest w szczególności określić nazwę gatunku drzewa lub krzewu, obwód pnia mierzonego na wysokości 130 cm. Ustawodawca nie wprowadził wymogu sporządzenia inwentaryzacji zieleni przez osobę legitymującą się określonymi uprawnieniami. Zgodnie z ustawą wymagane dane ma określić wnioskodawca.
2. W świetle przepisu art. 86 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody nie pobiera się opłat za usunięcie drzew, które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane. Regulacja niniejsza dotyczy kwestii opłat za usunięcie drzew posadzonych tymczasowo lub wyrosłych z samosiewu. O tymczasowości przesądza fakt posadzenia bądź wyrośnięcia drzewa po zakwalifikowaniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane. Wobec tego znaczenie normatywne ma przeznaczenie nieruchomości w miejscowym planie w dacie posadzenia bądź wyrośnięcia drzewa a nie w dacie orzekania o zezwoleniu na usunięcie. Dlatego też kwestia, czy w dacie orzekania w przedmiocie wyrażenia zgody na usunięcie drzew nieruchomość objęta wnioskiem leży na terenie, dla którego nie ma aktualnie uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z uwagi na jego późniejszą utratę mocy, nie ma znaczenia normatywnego.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 czerwca 2011 r. II OSK 434/10
„1. Zgoda na wycięcie drzew nie może być oparta tylko na hipotetycznej przesłance ewentualnego zagrożenia dla mienia strony czy też zdrowia lub życia ludzi z powodu np. potencjalnego pojawienia się silnych wiatrów.
2. Nie mogą stanowić przesłanki do wycięcia drzew okoliczności faktyczne, iż drzewa te przeszkadzają przy wjeździe do garażu, otwieraniu bramy wjazdowej lub inne tego rodzaju okoliczności faktyczne, takie jak hipotetyczne (ewentualne) zagrożenie dla fundamentów budynku oparte wyłącznie na stwierdzeniach strony wnioskującej o udzielenie zezwolenia na usunięcie drzew.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2011 r. II OSK 299/10:
„1. Wydzierżawienie przez właściciela danej nieruchomości nie stanowi ani prawnej, ani faktycznej przeszkody do wystąpienia przez właściciela na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) o udzielenie zezwolenia na wycięcie rosnących na tej nieruchomości drzew, a w przypadku wycięcia ich bez zezwolenia, do ewentualnego nałożenia na niego kary pieniężnej zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 tej ustawy.
2. Żaden z przepisów ustawy o ochronie przyrody nie daje podstaw do przyjęcia, iż niezbędnym warunkiem nałożenia na właściciela lub posiadacza nieruchomości administracyjnej kary pieniężnej za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia jest wykazanie, że właściciel lub posiadacz nieruchomości wiedział o usunięciu drzew, ewentualnie zlecił ich wycinkę lub wyraził na to zgodę i działanie takie akceptował. Należy mieć na uwadze, że ewentualne wycięcie przez sprawcę drzew w ramach korzystania przez niego z danej nieruchomości wspólnie z członkiem rodziny, tj. właścicielem lub dzierżawcą tej nieruchomości, nie oznacza, że jego działanie należy ocenić jako działanie na własną rzecz.”,
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2010 r. II OSK 1630/09:
„Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) nie zawiera przepisów wyłączających bezprawność deliktu administracyjnego polegającego na usunięciu drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia. Art. 72 Kodeksu wykroczeń nie jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 83 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Nie można, więc usprawiedliwiać takiego bezprawnego działania koniecznością zapobieżenia bezpośredniemu zagrożeniu dla osób i mienia. Warto zaś zaakcentować, że w sytuacji określonej jako zagrażająca życiu, zdrowiu i mieniu, ustawa o ochronie przyrody wprost, w art. 86 ust. 1 pkt 4, zwalnia jedynie od pobrania opłaty za zezwolenie. Zasada praworządności nie może skutkować wyłączeniem ustawowego obowiązku organu wymierzenia kary za usunięcie drzew bez zezwolenia.”.
Adwokat Katowice Kamil Draga
