Doręczanie wyroku w sprawach karnych - po zmianach

2016-04-17, Adwokat Katowice Kamil Draga

Doręczanie wyroku w sprawach karnych – po ostatniej zmianie k.p.k. z 15.04.2016r.

Od 1 lipca 2015r. obowiązywała nowa wówczas zasada zgodnie z którą oskarżonemu, który nie był obecny na ogłoszeniu wyroku, tenże wyrok Sąd przesyłał z urzędu (oraz jego obrońcy o ile takowy występował w postępowaniu). Następnie oskarżony mógł złożyć wniosek o sporządzenie oraz doręczenie uzasadnienia tegoż orzeczenia i dopiero od momentu jego otrzymania rozpoczynał biec termin na złożenie apelacji od niekorzystnego wyroku.
Najnowsza zmiana przepisu art. 100 §3 w zasadzie spowodowała jednakże powrót do poprzedniego stanu, a więc obecnie niezależnie od obecności oskarżonego na ogłoszeniu musi on z własnej inicjatywy wystąpić o doręczenie mu wyroku albo o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie go wraz z tym wyrokiem. Obecnie bowiem: „Wyrok doręcza się podmiotom uprawnionym do wniesienia środka odwoławczego, jeżeli ustawa tak stanowi”. Pomijam w tym miejscu rzadkie wyjątki, kiedy to nadal Sąd i tak prześle oskarżonemu wyrok (wspomina o tym np. art. 422 §2a). Zmiana ta powoduje także, iż należy orientować się na bieżąco co się dzieje w sprawie - jeśli oskarżony korzystając ze swego uprawnienia nie pojawia się na rozprawach i nie posiada obrońcy, gdyż ewentualne „przegapienie” terminu publikacji wyroku będzie niosło fatalne skutki w sytuacji, gdy oskarżony będzie chciał się od niego odwołać, albowiem może zdarzyć się sytuacja, że w ten sposób dojdzie do przekroczenia terminu na złożenie stosownego wniosku o uzasadnienie, który wynosi tylko 7 dni od daty ogłoszenia wyroku.

Warto mieć na uwadze wybrane poniżej orzecznictwo:

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 5 kwietnia 2018 r. VI KZ 1/18:
„Podstawą do przywrócenia terminu może być wadliwość procedowania Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, tj. brak pouczenia obwinionego o możliwości zaskarżenia skargą orzeczenia uchylającego wydanego przez ten sąd zgodnie z art. 100 § 8 KPK w zw. z art. 69 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1796 ze zm.). Okoliczność ta musi jednak zostać wskazana we wniosku o przywrócenie terminu.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 24 stycznia 2018 r. II KK 439/17:
„Wezwanie do uzupełnienia braku poprzez podanie adresu świadka nie jest orzeczeniem ani zarządzeniem w świetle art. 140 KPK i art. 100 § 5 KPK i nie wymagało zawiadomienia o nim obrońcy skazanego.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 14 grudnia 2017 r. III KZ 56/17:
„1. Zasada lojalności procesowej sądu względem uczestników postępowania wymaga poinformowania ich o przysługujących im uprawnieniach procesowych w taki sposób, który zapewniłby im realną możliwość skorzystania z nich, co jest szczególnie doniosłe w sytuacji zmiany ustawodawstwa istotnie wpływającego na sytuację prawną stron.
2. Pouczenie o treści art. 100 § 3 KPK powinno nastąpić w zawiadomieniu o terminie rozprawy odwoławczej, a nie po jej zakończeniu i wydaniu wyroku.”,

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach - II Wydział Karny z dnia 31 maja 2017 r. II AKa 99/17:
„W niniejszej sprawie postępowanie sądowe zostało wszczęte przed dniem 30 czerwca 2015 roku, a wyrok wydany został po dniu 14 kwietnia 2016 r. Tym samym miał zastosowanie art. 100 § 3 KPK w nowym brzmieniu, przewidujący jedynie jeden przypadek doręczenia stronie wyroku z urzędu, a mianowicie oskarżonemu pozbawionemu wolności, który nie ma obrońcy i - pomimo złożenia wniosku o doprowadzenie go na termin rozprawy, na którym ogłoszono wyrok - nie był obecny podczas jego ogłoszenia - art. 422 § 2a KPK.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 27 kwietnia 2017 r. IV KZ 5/17:
„Zasada lojalności procesowej sądu względem uczestników postępowania wymaga poinformowania uczestników postępowania o przysługujących im uprawnieniach procesowych w taki sposób, który zapewniałby im realną możliwość skorzystania z nich, co jest szczególnie doniosłe w sytuacji zmiany ustawodawstwa istotnie wpływającego na sytuację prawną stron i innych uczestników postępowania. Pouczenie o treści art. 100 § 3 KPK powinno było zatem nastąpić w zawiadomieniu o terminie rozprawy odwoławczej, a nie po jej zakończeniu i wydaniu wyroku przez sąd drugiej instancji.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 24 sierpnia 2016 r. IV KZ 38/16:
„Nie jest trafny pogląd, że wprowadzone ustawą z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 437) nowe reguły doręczania wyroku (na wniosek złożony w terminie 7 dni od ogłoszenia wyroku; wyjątek przewidziano tylko w jednej sytuacji - art. 422 § 2a KPK) obejmują także te procesy, które zostały wszczęte przed dniem 1 lipca 2015 r., przeszły przez fazę tzw. kontradyktoryjnego procesu (stan prawny w okresie od 1 lipca 2015 r. do 14 kwietnia 2016 r.), a wyrok został ogłoszony już po dniu 14 kwietnia 2016 r.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 22 czerwca 2016 r. III KZ 39/16:
„I. W sprawach, w których postępowanie sądowe zostało wszczęte po dniu 30 czerwca 2015 r. i toczy się po dniu 14 kwietnia 2016 r. stosuje się, do czasu prawomocnego zakończenia, art. 100 § 3 KPK w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 ze zm. Natomiast z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2016 r. poz. 437, wynika, że w sprawach, w których przed dniem 1 lipca 2015 r. wszczęto postępowanie sądowe i nie zostało ono prawomocnie zakończone do dnia 14 kwietnia 2016 r., stosuje się po tym dniu przepisy nowe, w tym art. 100 § 3 KPK. W tych ostatnich sprawach na podstawie art. 16 § 2 KPK należy - w miarę potrzeby - udzielić stronom informacji o zmianie zasad doręczania wyroku.
opubl. Biul. SN 2016/9.
II. W wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia z 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2016 r. poz. 437, wyrok sądu odwoławczego podlega doręczeniu z urzędu tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi (art. 524 § 1 zd. 2 KPK). Taka sama zasada dotyczy wyroku sądu pierwszej instancji (art. 100 § 3 KPK). Obowiązek doręczenia – od 15 kwietnia 2016 r. – wprowadza art. 422 § 2a KPK, który poprzez art. 457 § 2 KPK ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu odwoławczym.”,
opubl. OSNKW 2016/12/80; Biuletyn SN 2016/12; KZS 2017/1/5.

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 21 kwietnia 2016 r. IV KZ 20/16:
„Zgodnie z art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 1 kwietnia 2016 r.) art. 100 § 3 KPK otrzymał (od 15 kwietnia 2016 r. - art. 28 ustawy z dnia 11 marca 2016 r.) nowe brzmienie, stosownie do którego wyrok podlega doręczeniu z urzędu każdej stronie (a więc także i obrońcy oskarżonego - art. 140 KPK), która nie była obecna przy jego ogłoszeniu i dotyczy to zarówno wyroku wydanego na rozprawie, jak i na posiedzeniu.”,

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 15 marca 2016 r. IV KZ 11/16:
„Przepisy art. 100 § 3 i art. 524 § 1 KPK w brzmieniu po 1 lipca 2015 r. należy - co do zasady -stosować także do spraw, w których akt oskarżenia wniesiono przed tą datą (art. 27 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 ze zm.).”.


Adwokat Katowice Kamil Draga