Ponaglenie na brak działania lub przewlekłość urzędu

2019-06-13, Adwokat Katowice Kamil Draga

Ciągle jeszcze zwracając się o podjęcie działania ze strony jakiegoś urzędu można spotkać się czy z całkowitym ignorowaniem „petenta” czy też bardzo powolnym, przewlekłym zachowaniem się urzędu, sprawiającym wrażenie pozorowania prowadzenia sprawy, obliczonym na „zmęczenie petenta” tą sprawą i spowodowanie utraty jego zainteresowania.

Tymczasem zgodnie z art. 35 §3 kodeksu postępowania administracyjnego załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

Wreszcie w oparciu o art. 37 k.p.a. Stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:
1) nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność);
2) postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

Ponaglenie zawiera uzasadnienie i wnosi się je:
1) do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
2) do organu prowadzącego postępowanie - jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany przekazać ponaglenie organowi wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania. Organ przekazuje ponaglenie wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy. Odpisy mogą zostać sporządzone w formie dokumentu elektronicznego. Przekazując ponaglenie, organ jest obowiązany ustosunkować się do niego.

Organ rozpatrujący ponaglenie wydaje postanowienie, w którym:
1) wskazuje, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
2) w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości:
a) zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone,
b) zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.

Organ rozpatrujący ponaglenie może z urzędu zmienić postanowienie, o którym mowa w § 6, wyznaczając dłuższy termin zakończenia postępowania, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, wymagające dłuższego postępowania, nieznane w momencie wyznaczania terminu.

Warto także pamiętać, że na podstawie art. 38 k.p.a. Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia sprawy.

Bezczynność to niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych oraz w terminie nowym wskazanym w zawiadomieniu o niezałatwieniu sprawy w terminie.

Z kolei przewlekłość to prowadzenie postępowania dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Jak przyjmuje się w orzecznictwie – definicja „przewlekłości postępowania” obejmuje opieszałe, niesprawne i nieskuteczne działanie organu, w sytuacji gdy sprawa mogła być załatwiona w terminie krótszym, jak również nieuzasadnione przedłużanie terminu załatwienia sprawy.

Z mojej praktyki adwokata warto jeszcze wspomnieć, że zdarza się nawet tak, że jeśli adwokat przesyła ponaglenie - do wprawdzie organu wyższego stopnia, ale za pośrednictwem tegoż organu, którego ponaglenie dotyczy - to zostaje ono zatrzymane i nie przesłane wyżej.

Wypada na koniec zapoznać się z szerokim orzecznictwem w omawianej tu kwestii:

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Olsztynie z dnia 8 listopada 2018 r. II SAB/Ol 30/18:
„Bezczynność organu administracji publicznej to sytuacja, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żądanych czynności w sprawie lub opieszale prowadził postępowanie, ale - mimo ustawowego obowiązku - nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności. Bezczynność organu, czyli niekorzystanie z kompetencji, którą ze względu na zaistnienie wymaganych przez prawo okoliczności organ jest obowiązany wykorzystać, stanowi specyficzny przejaw nielegalności zachowań administracji publicznej.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 30 sierpnia 2018 r. II SAB/Po 53/18:
„Sam brak działania przy równoczesnym przekroczeniu terminu załatwienia przesądza o bezczynności organu. Zaznaczyć przy tym należy, że w ramach rozpoznawania skargi na bezczynność sąd administracyjny nie jest uprawniony do merytorycznej oceny podejmowanych w sprawie czynności oraz wydawanych rozstrzygnięć. Równocześnie, podejmując rozstrzygnięcie w sprawie ze skargi na bezczynność organu, należy uwzględnić stan sprawy istniejący w dniu wyrokowania.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Kielcach z dnia 26 lipca 2018 r. II SAB/Ke 34/18:
„1. Przepisy art. 37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2017r., poz. 1257) oraz art. 52 i 53 § 2b ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1302) należy odczytywać w ten sposób, że co do zasady strona, która uważa, że organ prowadzący postępowanie działa przewlekle lub jest bezczynny, powinna wnieść ponaglenie. W znacznej części wypadków taka strona nie będzie poszukiwała dalszej ochrony poprzez składanie skargi na bezczynność (przewlekłość) do sądu administracyjnego. Jeżeli jednak strona taką skargę chce wnieść chociażby z uwagi na większy wachlarz środków, jakimi dysponuje sąd uwzględniając skargę, może to zrobić nie czekając ani na rozpoznanie przez organ ponaglenia ani też na upływ terminu do jego rozpoznania.
2. Wprowadzenie ust. 1a do art. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r.o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 716) świadczy o tym, że ustawodawca podzielił stanowisko, iż wymagane jest wcześniejsze uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Wprowadzenie tego przepisu nie oznacza jednak, że organ wydający zaświadczenie samodzielnie ustala przesłanki w nim wymienione, a więc zgodność z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o pozwoleniu na budowę. Takiej oceny dokonuje organ uprawniony do wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, a więc organ nadzoru budowlanego.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gdańsku z dnia 11 lipca 2018 r. II SAB/Gd 54/18
„W sytuacji, gdy dany organ błędnie przekazuje skierowane do niego podanie, nie rozpatrując go samemu, chociaż do niego jest ono skierowane, to podmiotowi wnoszącemu takie podanie przysługuje prawo wniesienia zażalenia w trybie art. 37 KPA na niezałatwienie sprawy, a po wyczerpaniu trybu z art. 37 KPA - skarga na bezczynność tego organu administracyjnego.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gorzowie Wlkp. z dnia 30 maja 2018 r. II SAB/Go 27/18:
„1. W przypadku bezczynności organu w zakresie udzielenia informacji publicznej przepis art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego nie znajduje zastosowania. Środków zaskarżenia w takiej sytuacji nie przewiduje też ustawa o dostępie do informacji publicznej. Wobec powyższego należy stwierdzić, że z uwagi na brak środków zaskarżania, w postępowaniu o udostępnienie informacji publicznej w dalszym ciągu wyłączony jest obowiązek, o którym mowa w art. 52 § 1 i art. 53 § 2b Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1302). 2. Problemy techniczne związane z odbiorem korespondencji przez organ nie mogą obciążać wnioskodawcy, chyba że są one wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych, na które organ nie mógł mieć wpływu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 2018 r. II OSK 349/18:
„1. Przewlekłość postępowania określona w art. 37 § 1 pkt 2 KPA oraz w art. 3 § 2 pkt 8 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ma inny zakres znaczeniowy niż "bezczynność organu". Przez pojęcie "przewlekłego prowadzenia postępowania" należy rozumieć sytuację prowadzenia postępowania w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny, ale podejmuje czynności dowodowe lub inne czynności ponad potrzebę wynikającą z istoty sprawy.
2. Przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ może być spowodowane odmiennymi okolicznościami. Organ będzie przewlekle prowadził postępowanie wtedy, gdy czynności w postępowaniu będą podejmowane w sposób nieporadny, bez jakiejkolwiek staranności, oczywiście błędnie lub nie zmierzające do wyjaśnienia jakiejkolwiek okoliczności. Przewlekłe prowadzenie postępowania będzie miało miejsce również wtedy, gdy czynności organu będą nieadekwatne do stanu faktycznego sprawy i nie będą prowadziły do ustalenia jakiejkolwiek istotnej w sprawie okoliczności. Przewlekłość postępowania może mieć miejsce także w sytuacji, gdy organ zobowiązany do ustalania określonej okoliczności odstępuje od tego obowiązku i prowadzi zbędne postępowanie dowodowe.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 22 maja 2018 r. II SAB/Kr 56/18:
„1. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1764) jest ustawą szczególną, regulującą w sposób kompleksowy kwestie związane z prawem dostępu do informacji publicznej. Wobec tego jej uregulowania decydują o trybie postępowania w tych sprawach, a przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego mogą znaleźć zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy przepisy ww. ustawy tak stanowią. Ustawa o dostępie do informacji publicznej odsyła zaś do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w art. 16 ust. 2, odnosząc stosowanie przepisów tego kodeksu jedynie do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2. W konsekwencji przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie mają zastosowania do innych przypadków aktywności organów podejmowanych w trybie i na zasadach ww. ustawy, w tym do mającej charakter czynności materialno-technicznej czynności udostępnienia informacji publicznej. Tym samym, w przypadku bezczynności organu w zakresie podjęcia tej czynności (udzielenia informacji publicznej), przepis art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego nie znajduje zastosowania. Środków zaskarżenia w takiej sytuacji nie przewiduje też ustawa o dostępie do informacji publicznej.
2. Pojęcie informacji publicznej odnosi się zatem do wszelkich faktów dotyczących spraw publicznych i tych, które odnoszą się do publicznej sfery działalności organów i zarobków wypłacanych jej funkcjonariuszom. W świetle powyższego oczywistym jest, że każda informacja dotycząca zasad funkcjonowania podmiotu wykonującego zadanie publiczne (w tym dysponowania środkami finansowymi), a takim podmiotem jest Gmina, stanowi informację publiczną (art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy). W świetle powołanych przepisów uprawnione jest twierdzenie, że informacje odnoszące się do zarobków uzyskanych w 2015 r. przez sekretarza gminy z wyszczególnieniem wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków specjalnego, funkcyjnego i za wieloletnią pracę są informacją publiczną.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2018 r. II OSK 2768/17:
„1. Przez pojęcie "przewlekłego prowadzenia postępowania" należy rozumieć sytuację prowadzenia postępowania w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny, ale podejmuje czynności dowodowe lub inne czynności ponad potrzebę wynikającą z istoty sprawy.
2. Organ będzie przewlekle prowadził postępowanie wtedy, gdy czynności w postępowaniu będą podejmowane w sposób nieporadny, bez jakiejkolwiek staranności, oczywiście błędnie lub nie zmierzające do wyjaśnienia jakiejkolwiek okoliczności.
3. Przewlekłe prowadzenie postępowania będzie miało miejsce również wtedy, gdy czynności organu będą nieadekwatne do stanu faktycznego sprawy i nie będą prowadziły do ustalenia jakiejkolwiek istotnej w sprawie okoliczności.
4. Przewlekłość postępowania może mieć miejsce także w sytuacji, gdy organ zobowiązany do ustalania określonej okoliczności odstępuje od tego obowiązku i prowadzi zbędne postępowanie dowodowe.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 10 maja 2018 r. IV SAB/Po 9/18:
„O rażącym naruszeniu prawa można mówić, gdy zwłoka w załatwieniu sprawy jest znaczna i jest efektem działań (zaniechań) organów, które można zinterpretować jako unikanie podejmowania rozstrzygnięcia bądź lekceważenie praw stron domagających się czynności organu, które to czynności organ prowadzi w sposób nieefektywny, poprzez wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny. W orzecznictwie podkreśla się, że zarówno bezczynność organu, jak i przewlekłość postępowania będzie miała charakter rażący, gdy odpowiednio brak działania lub poważne opóźnienia w podejmowanych przez organ czynnościach oczywiście pozbawione są jakiegokolwiek racjonalnego usprawiedliwienia.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 10 maja 2018 r. IV SAB/Po 16/18:
„Przewlekłość będzie miała charakter rażący, jeżeli poważne opóźnienia w podejmowanych przez organ czynnościach oczywiście pozbawione są jakiegokolwiek racjonalnego usprawiedliwienia. Rażące naruszenie prawa jest kwalifikowaną postacią naruszenia prawa i jako takie powinno być interpretowane ściśle. Sąd stwierdza zatem rażące naruszenie prawa, gdy wystąpią szczególne okoliczności uzasadniające przyjęcia takiego stanowiska. Za rażące można uznać działanie bezspornie ponad miarę, niewątpliwe, wyraźne oraz oczywiste.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 17 kwietnia 2018 r. III SAB/Kr 24/18:
„Warunkiem dopuszczalności wniesienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka (art. 52 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.)). Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie (art. 52 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). W przypadku skargi na bezczynność i przewlekłość postępowania, o wyczerpaniu środków zaskarżenia można mówić w sytuacji, gdy skarżący przed wniesieniem skargi skorzysta ze środka przewidzianego w art. 37 § 1 KPA. Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ można wnosić w każdym czasie, po wyczerpaniu ponaglenia, o którym mowa w art. 37 § 1 KPA.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu z dnia 10 kwietnia 2018 r. II SAB/Op 19/18:
„1. Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ można wnosić w każdym czasie, po wyczerpaniu przysługujących stronie środków zaskarżenia.
2. Z bezczynnością mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ (podmiot zobowiązany) wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosowanej czynności. Celem skargi na bezczynność jest więc doprowadzenie do wydania przez organ aktu lub podjęcia czynności, jednak bez przesądzenia o treści czy skutkach tych działań. Takie rozumienie pojęcia "bezczynności" pozostaje w zgodzie z jego legalną definicją wynikającą z art. 37 § 1 pkt 1 KPA, wprowadzoną sygnalizowaną wyżej nowelizacją przepisów KPA i mającą na celu zapewnienie większej klarowności oraz efektywności realizacji przez strony przysługujących jej uprawnień w zakresie zwalczania bezczynności organów. Według tego przepisu, przez bezczynność rozumie się niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 KPA.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 27 marca 2018 r. I SAB/Wa 660/17:
„Jeżeli organ nie dotrzymał terminu wyznaczonego zawiadomieniem skierowanym do stron, ani nie poinformował ponownie stron o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy i przyczynach niedotrzymania ustawowego terminu, to takie postępowanie podważa wyrażoną w art. 8 KPA zasadę prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufanie obywateli do organów państwa. Nawet, jeśli postępowanie administracyjne jest szczególnie skomplikowane, to zwłoka organu w załatwieniu sprawy, w terminie określonym w art. 35 KPA nie jest usprawiedliwiona.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gdańsku z dnia 21 marca 2018 r. II SAB/Gd 4/18:
„1. Długość terminu załatwienia danej sprawy zależy od jej charakteru. Jeżeli sprawa ma charakter szczególnie skomplikowany, organ powinien załatwić taką sprawę nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia jej wszczęcia. O szczególnie skomplikowanym charakterze sprawy możemy mówić wówczas, gdy mamy do czynienia z zawiłym stanem faktycznym sprawy, wymagającym przeprowadzenia licznych czynności dowodowych, jak i ze złożonym, niełatwym do ustalenia stanem prawnym, wymagającym wnikliwej analizy oraz wykładni przepisów prawa. Ocena charakteru sprawy musi być dokonywana w świetle jej okoliczności faktycznych, gdyż nie każda sprawa z zakresu prawa budowlanego musi być automatycznie kwalifikowana jako skomplikowana.
2. Odwlekanie podejmowania czynności zmierzających do bezpośredniego załatwienia sprawy, skutkujące długimi odstępami czasu pomiędzy nimi i naruszeniem terminów określonych w art. 35 KPA oraz uchybienie obowiązkowi informowania stron o przyczynach opóźnień, są wystarczającą przesłanką do przyjęcia, że kwestionowane postępowanie prowadzone było w sposób przewlekły.
3. Stan bezczynności albo przewlekłego prowadzenia postępowania wyczerpują znamiona rażącego naruszenia prawa tylko wtedy, gdy posiadają pewne dodatkowe (szczególne) cechy względem stanu określanego jako typowe naruszenie prawa. Nie jest zatem wystarczające samo przekroczenie (nawet jeśli jest to przekroczenie dość znaczne, np. kilkumiesięczne) przez organ ustawowych terminów załatwienia sprawy. Przekroczenie terminu musi być bowiem nie tylko znaczne, lecz nieznajdujące żadnego usprawiedliwienia w okolicznościach prawnych lub faktycznych sprawy.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 marca 2018 r. II OSK 3165/17:
„Brak jest przepisów wykluczających możliwość składania zażalenia na stanowisko organu wyrażone w piśmie, a odnoszące się do sposobu załatwienia wniosku strony, jak też jednoczesnego złożenia – w trybie art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego ponaglenia (do 1.06.2017 r. - zażalenia) na niezałatwienie sprawy w terminie. Jedynym kryterium ocen w tym względzie jest kwestia skuteczności (powodzenia) wybranego środka prawnego i jego oddziaływania na przyszłe, finalne załatwienie sprawy. Są to jednak mimo wszystko odrębne, niezależne instytucje prawne i czynności proceduralne, które nie wykluczają się wzajemnie.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 13 marca 2018 r. I SAB/Wa 17/18:
„Bezczynność organu zachodzi, gdy w prawnie ustalonym przepisami procedury administracyjnej terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku nie zakończył go wydaniem decyzji, czy innego aktu. Dla stwierdzenia bezczynności organu nie ma znaczenia fakt, z jakich powodów dany akt administracyjny nie został podjęty, a w szczególności, czy bezczynność ta została spowodowana zawinioną lub też niezawinioną opieszałością organu w jego podjęciu. Okoliczności jakie spowodowały zwłokę oraz działania organu w toku rozpoznawania sprawy (jak też zaniechania) i stopień przekroczenia terminów będą miały natomiast znaczenie przy ocenie sądu, czy stwierdzona bezczynność miała charakter kwalifikowany, tj. czy miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 marca 2018 r. II OSK 1059/17:
„Postanowienie o przekazaniu sprawy innemu organowi jest niezaskarżalne, jedynym środkiem prawnym zwalczania tego stanu (o ile przekazanie to było bezzasadne) jest skarga na bezczynność organu - analogicznie jak w przypadku pozostawienia podania bez rozpoznania.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 13 marca 2018 r. I SAB/Wa 25/18
„Przewlekłość postępowania występuje w przypadku podejmowania przez organ czynności niezmierzających bezpośrednio do załatwienia sprawy (organ powinien wykonywać czynności celowe, a nie jakiekolwiek), albo co prawda organ podejmuje czynności w sprawie, ale czyni to w znacznych odstępach czasu, a także w przypadku przedłużania przez organ zakończenia postępowania i nieustannego wyznaczania nowych terminów zakończenia sprawy bez podania rzeczywistych i uzasadnionych przyczyn takiego działania - co prowadzi do znacznego przesunięcia w czasie załatwienia sprawy decyzją administracyjną.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 9 marca 2018 r. II SAB/Kr 4/18:
„Skoro ponaglenie zastąpiło zażalenie do organu wyższego stopnia oraz wezwanie do usunięcia naruszenia prawa z art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego, których to wniesienie w przypadku skargi na bezczynność w przedmiocie udzielenia informacji publicznej nie było wymagane zgodnie z ugruntowanym od lat orzecznictwem, nie jest wymagane obecnie wniesienie ponaglenia, gdyż nadal brak jest podstaw do stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w przedmiotowym zakresie.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 2018 r. I OSK 2301/16:
„Przewlekłość obejmuje przypadki, w których formalnie nie dochodzi do przekroczenia terminu załatwienia sprawy (np. w związku z zastosowaniem art. 36 § 1 KPA), ale organ załatwia sprawę dłużej niż powinien w świetle zasady szybkości postępowania. Sąd rozpatrujący skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania zobowiązany jest rozważyć, czy możliwe było szybsze i efektywniejsze prowadzenie postępowania w danej sprawie. Natomiast o rażącym naruszeniu prawa można mówić, gdy zwłoka w załatwieniu sprawy jest znaczna i jest efektem działań (zaniechań) organów, które można zinterpretować jako unikanie podejmowania rozstrzygnięcia, bądź lekceważenie praw stron domagających się czynności organu, które to czynności organ prowadzi w sposób nieefektywny, poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu, bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 8 marca 2018 r. II SAB/Po 181/17:
„1. W sytuacji, gdy pismo pełnomocnika skarżącego zostało błędnie potraktowane przez organy nadzoru budowlanego, zarówno pierwszej jaki i drugiej instancji, za ponaglenie - nie zostało prawidłowo zredagowane, jak również nie zostało skierowane do organu właściwego w tym przypadku do rozpatrzenia ponaglenia, zbędne i zbyt formalistyczne byłoby oczekiwanie od skarżącego, aby w tych okolicznościach złożył ponaglenie spełniające wskazane powyżej wymogi i w konsekwencji odrzucenie przedmiotowej skargi z tej przyczyny.
2. Ramy postępowania administracyjnego wyznacza przepis art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257), w myśl którego organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji. Decyzja administracyjna rozpoczyna swój byt prawny z chwilą jej sporządzenia, doręczenie zaś ma na celu zakomunikowanie stronie zawartego w niej rozstrzygnięcia, które następuje w chwili złożenia na decyzji podpisu osoby uprawnionej. W postępowaniu administracyjnym załatwienie sprawy poprzedza moment, w którym strona ma możliwość zapoznania się z rozstrzygnięciem. Chwilą wydania decyzji jest wobec tego data jej sporządzenia, nie zaś doręczenia stronie.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 6 marca 2018 r. III SAB/Kr 68/17:
„Bezczynność organu ma miejsce wówczas, gdy w prawnie ustalonym przepisami procedury administracyjnej terminie organ nie podjął żadnych czynności w danej sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale - mimo istnienia ustawowego obowiązku - nie zakończył go wydaniem decyzji, czy innego aktu. Dla stwierdzenia bezczynności nie ma przy tym znaczenia fakt, z jakich powodów dany akt administracyjny nie został podjęty, a w szczególności, czy zostało to spowodowane zawinioną lub też niezawinioną opieszałością organu w jego podjęciu, ani stopień przekroczenia terminu załatwienia sprawy. Okoliczności jakie spowodowały zwłokę oraz działania organu w toku rozpoznawania sprawy (jak też zaniechania) i stopień przekroczenia terminów będą miały natomiast znaczenie przy ocenie sądu, czy stwierdzona bezczynność miała charakter kwalifikowany, tj. czy była ona efektem rażącego naruszenia prawa.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu z dnia 27 lutego 2018 r. II SA/Op 589/17:
„Przepis art. 37 KPA normuje problematykę zwalczania bezczynności organu (niezałatwienia sprawy w terminie) oraz przewlekłości postępowania. Jednakże swoistych środków prawnych, o jakich mowa w art. 37 KPA nie można odpowiednio i skutecznie wskazywać do zastosowania przesłanki z art. 156 § 1 pkt 2 KPA, w celu stwierdzenia nieważności decyzji zapadłej w postępowaniu zwykłym. Nawet znaczne opóźnienie w załatwieniu sprawy nie stanowi podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, bowiem decyzja wydana po upływie terminu do jej wydania (art. 35 KPA), nie jest co do zasady decyzją nieważną.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 21 lutego 2018 r. IV SAB/Gl 380/17:
„Skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest dopuszczalna niezależnie od tego, czy zażalenie złożone na podstawie art. 37 KPA zostanie rozpatrzone przez właściwy organ. Zasadniczym bowiem celem tego środka zaskarżenia jest doprowadzenie do jak najszybszego załatwienia sprawy, stąd też nieuzasadniony staje się wymóg, aby strona po złożeniu zażalenia musiała czekać na jego rozpoznanie bądź upływ miesięcznego terminu, zwłaszcza, że nie wynika to wyraźnie z unormowań ustawowych. Dlatego przyjąć należy, że wybór terminu do wniesienia skargi na gruncie omawianego przepisu pozostawiony został do decyzji samej strony skarżącej i to od strony wyłącznie zależy, czy skargę wniesie po udzieleniu przez organ odpowiedzi, czy też przed.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 16 stycznia 2018 r. II SAB/Kr 244/17:
„W sprawach dotyczących wniesienia skargi na bezczynność organu w zakresie udostępnienia informacji publicznej nie jest wymagane wniesienie ponaglenia, gdyż brak jest podstaw do stosowania przepisów KPA w przedmiotowym zakresie.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Łodzi z dnia 11 stycznia 2018 r. II SAB/Łd 209/17:
„1. Warunkiem dopuszczalności skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ jest uprzednie wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Dopiero po wyczerpaniu trybu z art. 37 KPA strona może wnieść skutecznie skargę.
2. Przez pojęcie "przewlekłego prowadzenia postępowania" należy rozumieć prowadzenie sprawy w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny. Przewlekłość postępowania zachodzi, gdy zwłoka w rozpoznaniu sprawy przez organ przekracza rozsądne granice i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. Przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ zaistnieje wówczas, gdy organowi będzie można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by zakończyło się ono w rozsądnym terminie, względnie zarzut prowadzenia czynności (w tym dowodowych) pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2017 r. II SAB/Po 156/17:
„Uprzednie złożenie ponaglenia stanowi niezbędny warunek skutecznego wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Bez znaczenia jest to, czy w ogóle – a jeśli tak, to w jaki sposób – owo ponaglenie zostało przez właściwy organ rozpatrzone, bowiem skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gorzowie Wlkp. z dnia 14 grudnia 2017 r. II SAB/Go 112/17:
„Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia, a nie wyższej instancji. Organ wyższego stopnia to organ nadrzędny w hierarchii administracyjnej.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Olsztynie z dnia 12 grudnia 2017 r. II SAB/Ol 111/17:
„Pojęcie "przewlekłości" postępowania należy rozumieć jako prowadzenie postępowania w sposób nieefektywny, gdy organowi można zarzucić niepodejmowanie żadnych czynności w toku załatwiania sprawy przy braku uzasadnienia dla takiej bierności albo występowanie pomiędzy poszczególnymi czynnościami nadmiernie dużych okresów bezczynności czy też podejmowanie działań pozornych, nie zmierzających do załatwienia sprawy w najkrótszym z możliwych terminów, wyznaczanie zbyt odległych terminów załatwienia sprawy z uwzględnieniem okoliczności, które nie powinny być brane pod uwagę. Przewlekłe prowadzenie przez organ postępowania administracyjnego zaistnieje wówczas, gdy będzie mu można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by zakończyło się ono w rozsądnym terminie, względnie zarzut przeprowadzania czynności (w tym dowodowych) pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia.”,

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 7 grudnia 2017r. IV SAB/Po 70/17
„Do wymaganego w świetle art. 52 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) "wyczerpania środka zaskarżania" w postaci ponaglenia z art. 37 KPA dojdzie nie tylko w przypadku faktycznego rozpatrzenia ponaglenia przez organ, ale także w razie bezskutecznego upływu ustawowego terminu na jego rozpatrzenie. Nie wystarcza natomiast samo wniesienie tego środka do organu administracji.”,



Adwokat Katowice Kamil Draga