Stawienie się do pełnienia służby wojskowej w stanie nietrzeźwości
2022-08-12, Adwokat Katowice Kamil Draga
Czy dopuszczenie się zachowania opisanego w tytule niniejszego wpisu jest karane? Może to się wydawać dość zaskakujące, lecz nie jest to sprawa jednoznaczna i wydawałoby się beznadziejna dla osoby, która zapewne stresie skonsumowała nazbyt wiele alkoholu i będąc nie w pełni dysponowaną pojawiła się w swojej jednostce wojskowej...
Zapraszam zatem do lektury do poniższego orzeczenia:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2021 r. V KK 454/21:
"Analiza treści art. 144 § 1 k.k. wskazuje jednoznacznie, że jedynym kryterium dotyczącym uchylania się od odbywania służby wojskowej jest fakt niezgłoszenia się do jej odbycia w określonym miejscu i czasie. Podstawowe znaczenie tego pojęcia oznacza zaniechanie stawienia się (wbrew obowiązkowi) w określonym miejscu i czasie. Dlatego stawienie się w miejscu i czasie wskazanym w karcie powołania, ale w stanie psychofizycznym, który uniemożliwia pełnienie służby wojskowej (w stanie nietrzeźwości), jest zgłoszeniem się do odbywania tej służby.".
Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 30 listopada 2018 r., sygn. akt II K (...), wydanym w trybie art. 335 § 2 k.p.k., R. M. został uznany za winnego, tego że będąc powołanym do odbycia krótkotrwałych ćwiczeń wojskowych w terminie od 13 września 2018 r. do 24 września 2018 r. do Jednostki Wojskowej (...) w B., nie stawił się w dniu 13 września 2019 r. o godzinie 9.00 do odbycia tych ćwiczeń wojskowych, tj. czynu z art. 144 § 1 k.k. i za to skazany został na karę grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 zł. Z akt sprawy wynika, że podstawę czynu zarzuconego i przypisanego stanowił fakt stawienia się oskarżonego w wyznaczonym miejscu odbycia ćwiczeń wojskowych w stanie nietrzeźwości, co uniemożliwiało odbycie tych ćwiczeń.
Wyroku prawomocnił się bez postępowania odwoławczego.
Od tego wyroku kasację na korzyść oskarżonego wniósł Prokurator Generalny, zarzucając rażące i mające wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów procedury karnej art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 2 k.p.k. polegające na niezasadnym uznaniu, że okoliczności popełnienia zarzucanego czynu nie budzą wątpliwości i uwzględnieniu wniosku prokuratora o skazanie oskarżonego za występek z art. 144 § 1 k.k. bez przeprowadzenia rozprawy, pomimo, że popełniony przez niego czyn nie wyczerpywał określonych w tym przepisie ustawowych znamion przestępstwa.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie wyroku w całości i uniewinnienie R.M. od popełnienia przypisanego mu czynu.
Uzasadnienie prawne
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co umożliwiało jej uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Analiza treści art. 144 § 1 k.k. wskazuje jednoznacznie, że jedynym kryterium dotyczącym uchylania się od odbywania służby wojskowej jest fakt niezgłoszenia się do jej odbycia w określonym miejscu i czasie. Podstawowe znaczenie tego pojęcia oznacza zaniechanie stawienia się (wbrew obowiązkowi) w określonym miejscu i czasie. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 maja 2021 r., I KZP 11/20 stwierdzając, że stawienie się w miejscu i czasie wskazanym w karcie powołania, ale w stanie psychofizycznym, który uniemożliwia pełnienie służby wojskowej (w stanie nietrzeźwości), jest zgłoszeniem się do odbywania tej służby. Pogląd ten Sąd Najwyższy - orzekający w tej sprawie - w pełni podziela. Zatem uznanie przez Sąd pierwszej instancji zachowania oskarżonego polegającego na stawieniu się do służby wojskowej, ale w stanie nietrzeźwości za niezgłoszenie się do jej odbycia, a zatem za przestępstwo z art. 144 § 1 k.k., było sprzeczne z istotą wyrażonego w tym przepisie nakazu.
Wobec tego należało uznać, że zarówno w akcie oskarżenia, jaki i wyroku dokonana została nieuprawniona rozszerzająca interpretacja tego przepisu, bezzasadnie uznająca wypełnienie przez zachowanie oskarżonego znamion czynu z art. 144 § 1 k.k. W tej sytuacji stan faktyczno - prawny sprawy nie pozwalał Sądowi Rejonowemu w S. na uwzględnienie wniosku prokuratora o skazanie oskarżonego bez przeprowadzenia rozprawy, a obligował do skierowania sprawy na rozprawę, w trakcie której Sąd powinien dokonać właściwej oceny prawnej zachowania oskarżonego i uwolnić go od odpowiedzialności karnej. Skoro tak się nie stało, a zostało przypisane oskarżonemu popełnienie czynu z art. 144 § 1 k.k., to teraz na poziomie kasacyjnym, należało orzeczeniem Sądu Najwyższego uchybienie to wyeliminować i uniewinnić oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu.
Z tych względów orzeczono jak na wstępie.
