Odpowiedzialność zarządzających spółkami za ich zaległości podatkowe

2016-09-03, Adwokat Katowice Kamil Draga

Rozważając objęcie funkcji członka zarządu w spółce kapitałowej, która przy tym nie prezentuje dobrej kondycji finansowej, może okazać się dalece niekorzystnym posunięciem.
Warto pamiętać, że za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

Członek zarządu może wprawdzie uwolnić się od tej odpowiedzialności, ale musi wykazać – w praktyce jest to niesłychanie trudne – że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo też wykazać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Nadto – co jeszcze bardziej nierealne – członek zarządu, aby uniknąć zapłaty za spółkę jej zaległości, może wskazać mienie tej spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Chociaż przy przenoszeniu odpowiedzialności na członka zarządu na podstawie art. 116 § 1 OrdPod ciężar dowodu uwolnienia się od odpowiedzialności spoczywa na tym członku, to jednak organy podatkowe nie są zwolnione z obowiązków wynikających z przepisów postępowania podatkowego określonych w art. 122 i 187 § 1 OrdPod (wyr. NSA z 26.10.2005 r., I FSK 192/05).

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Powyższe ujęcie tych zobowiązań budzi wątpliwości w sytuacji, gdy dana osoba tylko formalnie pozostaje w składzie zarządu spółki, a faktycznie nie podejmuje żadnych czynności z tym związanych. Rodzi się więc pytanie - czy można mówić, że rzeczywiście pełni w tym czasie obowiązki członka zarządu, a w ślad za tym odpowiada jako osoba trzecia za zaległości podatkowe spółki powstałe w tym czasie? W tej mierze wypowiedziały się sądy administracyjne - „'pełnienie obowiązków' wskazuje, że chodzi tu o rzeczywiste (czynne, faktyczne) ich wykonywanie, a nie tylko o piastowanie (bierne) funkcji,
z którą te obowiązki są związane" (tak np. wyr. WSA w Olsztynie z 3.3.2004 r., III SA 2889/02).

Dochodzenie od członków zarządu odpowiedzialności przewidzianej w art. 116 OrdPod jest niedopuszczalne bez przeprowadzenia egzekucji zakończonej niezaspokojeniem wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji następuje wówczas, gdy egzekucja dotyczyła całego ujawnionego za pomocą odpowiednich procedur majątku spółki, a wierzyciel wyczerpał wszystkie sposoby egzekucji, jednak cel egzekucji, jakim jest wyegzekwowanie wszystkich zaległości podatkowych, nie został osiągnięty. Zarazem bezskuteczność egzekucji będąca warunkiem orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki za zaległości podatkowe tej spółki wymaga formalnego stwierdzenia po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego (wyr. WSA z 24.3.2005 r., I SA/OL 345/04).

Jeżeli w momencie, gdy członek zarządu spółki z o.o. przestał pełnić tę funkcję, istniały zaległości podatkowe spółki, lecz jej kondycja finansowa nie dawała podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości (postępowania układowego), co uległo zmianie w czasie, kiedy nie pełnił on już tej funkcji i nie miał wpływu na podjęcie tych działań – spełniona jest przesłanka wykazania braku winy tego członka za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego we właściwym ku temu czasie (tak wyr. NSA z 4.11.2005 r., I FSK 266/05).

Wypada też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 8 września 2015r. (III AUa 2041/14): „Co prawda przepis art. 369 § 5 KSH przewiduje możliwość wygaśnięcia mandatu członka zarządu na skutek rezygnacji, która może nastąpić w dowolnej formie (art. 369 § 6 KSH), a rezygnacja, jako jednostronna czynność prawna, nie wymaga przyjmowania przez organ spółki i podejmowania z jej strony jakichkolwiek czynności, od których zależałaby skuteczność rezygnacji. Na skutek złożenia rezygnacji dochodzi zatem do wygaśnięcia mandatu członka zarządu i do tego nie jest konieczne formalne wykreślenie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jednak dla celów dowodowych okoliczność ta winna zostać udowodniona, a obowiązek wykazania tej okoliczności nie może sprowadzać się jedynie do twierdzeń strony.”.

Warto znać także inne orzeczenia w omawianej tu kwestii:

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Szczecinie z dnia 15 lutego 2018 r. I SA/Sz 640/17:
„1. Okoliczność, iż skarżący w okresie pełnienia funkcji prezesa zarządu faktycznie nie kierował spółką, nie zwalnia go z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki wraz z odsetkami za zwłokę.
2. Wskazanie mienia, o jakim stanowi przepis art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) musi być wskazaniem realnym, dającym takie wskazówki, co do jego usytuowania które organowi podatkowemu pozwolą na skierowanie do tego mienia egzekucji, musi to być takie mienie, z którego egzekucja faktycznie jest możliwa. Mienie takie, by skutecznie ochroniło od odpowiedzialności członka zarządu spółki, musi istnieć i być wskazane w momencie, w którym toczy się postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 1 lutego 2018 r. I SA/Po 946/17:
„O braku winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości nie mogą świadczyć okoliczności związane z faktycznym niepełnieniem funkcji członka zarządu z uwagi na brak wykształcenia oraz zły stan zdrowia spowodowany uzależnieniem od alkoholu. W świetle przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800) okoliczności związane z faktycznym wykonywaniem lub niewykonywaniem obowiązków członka zarządu nie mają znaczenia. Pełnienie funkcji członka zarządu jest bowiem dobrowolne i wymaga zgody osoby powoływanej na to stanowisko. Członek zarządu może zrezygnować ze swojej funkcji w każdym czasie. Charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających, lecz również zwiększony zakres odpowiedzialności. Sama okoliczność choroby nawet na tle neurologicznym, w żaden sposób nie dowodzi braku zdolności (poczytalności) do ważnego składania oświadczenia woli. Sama choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy oraz zaburzenia innego typu, niepoparte prawomocnym orzeczeniem o ubezwłasnowolnieniu, pozostają bez wpływu na zdolność do czynności prawnych i jej zakres.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2017 r. I FSK 1318/17:
„1. Sam art. 116 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r. poz. 613, ze zm.) nie nawiązuje wprost do daty powstania niewypłacalności spółki kapitałowej. Oczywiście, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy precyzyjne ustalenie momentu, w którym spółkę należałoby uznać za niewypłacalną może okazać się konieczne, będzie to jednak dotyczyć przede wszystkim sytuacji, w której zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło po utracie mandatu członka zarządu przez osobę, wobec której toczy się postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej (wtedy istotne jest, czy "właściwy czas" przypada na okres pełnienia funkcji, czy też na okres po wygaśnięciu mandatu).
2. "Czasem właściwym" do zgłoszenia upadłości jest czas, w którym wszczęte postępowanie upadłościowe może doprowadzić do równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Czas właściwy do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości to czas, w jakim zarząd spółki, która nie może na bieżąco realizować swoich zobowiązań wobec wszystkich wierzycieli, składa wniosek o ogłoszenie upadłości w sposób pozwalający chronić interesy wszystkich wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości będą mogli liczyć na równomierne zaspokojenie, by nie dopuścić do zaspokojenia niektórych wierzycieli ze szkodą dla innych.
3. Przy ocenie właściwego czasu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu przepisu art. 116 § 1 pkt 1 lit. a ustawy Ordynacja podatkowa należy również opierać się na postanowieniu właściwego sądu upadłościowego o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości wobec braku środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2017 r. II FSK 3233/17:
„Powołanie się na obie przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności tworzy sprzeczność logiczną, ponieważ albo we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, wobec czego zbędne jest rozpatrywanie przyczyn niezgłoszenia takiego wniosku, albo też wniosku nie zgłoszono, wobec czego nie można jednocześnie twierdzić, że został on zgłoszony i to we właściwym czasie.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2017 r. I FSK 437/16:
„I.
Oddalenie przez sąd upadłościowy wniosku o ogłoszenie upadłości, który nie został złożony we „właściwym czasie”, nie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które powstały po oddaleniu tego „spóźnionego” wniosku.
opubl. Legalis.
II.
Podkreślić jednak wyraźnie należy, że przepis art. 116 § 1 lit. a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) wymaga złożenia wniosku we właściwym czasie i tylko wówczas członek zarządu nie będzie ponosić odpowiedzialności za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu (art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej). W każdej innej sytuacji odpowiedzialność członków zarządu pozostanie aż do chwili rozpoczęcia się procedury upadłościowej i odebrania im wpływu na sprawy spółki przez ustanowienie syndyka. (...) skoro (co nie zostało w tej sprawie skutecznie podważone) wniosek o ­ogłoszenie upadłości skarżącej spółki nie został złożony we właściwym czasie, tj. najpóźniej z końcem pierwszego kwartału 2009 r. i skarżący nie utracił prawa zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania majątkiem spółki, to nie można było przyjąć, że spełniona została przesłanka, o której mowa w art. 116 § 1 lit. a Ordynacji podatkowej.
opubl. MoPod 2018/4/46.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2017 r. I FSK 492/16:
„Członek zarządu spółki nie może powoływać się na nieznajomość stanu finansów spółki jako przyczynę niezgłoszenie wniosku o upadłość lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2017 r. I FSK 595/16:
„Członek zarządu spółki kapitałowej nie ponosi odpowiedzialności za zaległości podatkowe tej spółki na zasadach określonych w art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), jeżeli nie był już członkiem zarządu tej spółki w okresie, w którym spółka miała obowiązek złożenia korekty, o której mowa w art. 89b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2013 r.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 grudnia 2017 r. II FSK 3171/15:
„1. Funkcjonowanie w obrocie prawnym postanowienia o umorzeniu egzekucji ze względu na stwierdzenie, że w jego dalszym toku nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne nie stanowi niepodważalnego dowodu, że egzekucja z majątku Spółki okazała się bezskuteczna. Jeżeli istnieje majątek, co do którego nie prowadzono egzekucji, nie można mówić o bezskuteczności egzekucji. Należy jednak podkreślić, że ciężar wykazania istnienia przesłanek negatywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki, w tym przypadku mienia, z którego możliwe jest zaspokojenie dochodzonych należności, spoczywa na osobie, która zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności.
2. Mienie spółki wykazywane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji. Takie mienie musi charakteryzować się odpowiednimi właściwościami, aby egzekucja z niego była realna do przeprowadzenia i skutkująca zaspokojeniem wierzyciela.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2017 r. II FSK 3139/15:
„Osoba pełniąca funkcję członka zarządu powinna posiadać wiedzę o sprawach spółki, w tym sprawach finansowych. Obowiązek ten istnieje także wówczas, gdy członkowie zarządu dokonali podziału obowiązków między sobą, nawet w sytuacji, gdy jeden z członków zarządu pozbawił drugiego możliwości działania w tych sprawach. Osoba podejmująca się piastowania funkcji członka zarządu powinna zdawać sobie sprawę, że charakter prawny tej funkcji oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających (obowiązek wykonywania powierzonych zadań), ale też zwiększony zakres odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej spółki.”,

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 listopada 2017 r. III AUa 213/17:
„Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania składkowe występuje w sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania składkowego przez płatnika, a zatem jest odpowiedzialnością za cudzy dług, uzależnioną od istnienia zobowiązania składkowego płatnika składek (spółki), co powoduje, że ma ona charakter akcesoryjny, następczy, gwarancyjny i subsydiarny. Odpowiedzialność ta powstaje na mocy konstytutywnej decyzji o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich (art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i art. 32 SysUbSpołU) , tworzącej nowe stosunki pod względem podmiotowym i przedmiotowym. Podmiotem tych stosunków są osoby trzecie, a przedmiotem - odpowiedzialność, która nie odnosi się do obowiązku świadczenia dłużnika składkowego, lecz dotyczy pokrycia długu. Odpowiedzialność osób trzecich została wprowadzona w interesie wierzycieli spółki, w tym wierzyciela składkowego (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), a jej funkcją jest ułatwienie zaspokojenia roszczeń zagrożonych niewypłacalnością dłużnika (spółki), przez poszerzenie kręgu podmiotów, od których wierzyciel składkowy może dochodzić zaspokojenia należności.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2017 r. I GSK 2191/15:
„Wina w ujęciu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201) to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości, ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych w takim rozmiarze, który powoduje konieczność wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, a rozważając kryterium winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2017 r. I GSK 2172/15:
„Postępowanie karnoskarbowe ma inny charakter niż postępowanie podatkowe w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej. W postępowaniu karnym skarbowym analizuje się kwestię winy ale w zakresie spowodowania uszczuplenia należności budżetowych, jak i ustalenia sprawcy takich działań podejmowanych świadomie niezgodnie z prawem. Natomiast w postępowaniu podatkowym w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej nie bada się czy członek zarządu, na którego przenoszona jest odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki, ponosi winę za powstanie zobowiązania podatkowego. Nie bada się również czy miał on jakąkolwiek wiedzę i wpływ na powstanie zaległości podatkowych spółki. Ustawodawca w art. 116 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) nie wskazuje na brak winy w powstaniu zobowiązania podatkowego jako przesłanki ekskulpacyjnej. Brak winy o jakiej mowa w tym przepisie dotyczy wyłącznie niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2017 r. II FSK 2631/15:
„Mienie spółki z o.o. wykazywane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji. Tylko realnie istniejące mienie wskazane wraz z jego usytuowaniem, istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełniała przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności z art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U z 2012 r. poz. 749 ze zm.).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2017 r. II FSK 3252/15:
„Z oświadczenia członka zarządu o posiadaniu przez niego nieuregulowanych zobowiązań względem sp. z o.o. bez przeprowadzenia stosownego postępowania sądowego egzekucji przeprowadzić nie można. Nie jest to bowiem ani mienie, ani tytuł prawny, a jedynie oświadczenie. Mienie spółki wykazywane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2017 r. II FSK 2607/15:
„Żaden przepis prawa nie przewiduje "należytej zawodowej staranności", jako przesłanki uwalniającej od odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 2017 r. II FSK 2614/15:
„Przepis art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) nie wprowadza zasady, iż przesłanka braku winy, jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki, odnosi się wyłącznie do braku winy umyślnej. Przesłanka ta dotyczy bowiem zarówno winy umyślnej, jak i nieumyślnej, a tej ostatniej zarówno w postaci lekkomyślności, jak i niedbalstwa.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2017 r. II FSK 2454/15:
„Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podmiotu nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Bezskuteczność egzekucji stwierdza się więc na podstawie okoliczności wynikających z czynności przeprowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2017 r. II FSK 2453/15:
„Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podmiotu nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Bezskuteczność egzekucji stwierdza się więc na podstawie okoliczności wynikających z czynności przeprowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 października 2017 r. I GSK 1398/15:
„Stwierdzenie istnienia przesłanki "bezskuteczności egzekucji" może nastąpić dopiero po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, obejmującego zaległości podatkowe podatnika, którymi organ podatkowy zamierza obciążyć członka zarządu, postępowanie egzekucyjne winno być prowadzone w stosunku do całego majątku podatnika, jego wszystkich aktywów, nie musi dojść do formalnego zakończenia postępowania egzekucyjnego, wystarczy, że organ – na podstawie zebranych w jego toku dowodów – wykaże, że kontynuowanie egzekucji nie może przynieść żadnych pozytywnych rezultatów. Zatem bezskuteczność ta nie musi zostać stwierdzona poprzez wydanie odrębnego postanowienia o bezskuteczności egzekucji lub o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 października 2017 r. II FSK 2377/15:
„Okoliczność bezskuteczności egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, a nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2017 r. I FSK 2020/15:
„Dla wykazania przesłanki egzoneracyjnej określonej w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) nie wystarczy bowiem subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. O braku winy można by mówić, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak ten wynikał z przyczyn całkowicie od niego niezależnych. W sytuacji, gdy skarżący wraz drugim członkiem zarządu opierając się na wzajemnym zaufaniu dokonali podziału między sobą obowiązków związanych z prowadzeniem spraw spółki nie można twierdzić, że skarżący nie miał możliwości działania. Członek zarządu nie może bowiem powoływać się na nieznajomość stanu finansów kierowanej przez siebie spółki. Osoba pełniąca funkcję członka zarządu powinna posiadać wiedzę o sprawach spółki, w tym o jej sprawach finansowych. Obowiązek taki istnieje także wówczas, gdy członkowie zarządu dokonali podziału obowiązków między sobą.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2017 r. II FSK 2280/15:
„Orzekając o odpowiedzialności członka zarządu spółki organ podatkowy jest zobowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie, kiedy upływał termin płatności zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Z kolei członek zarządu chcąc uwolnić się od tej odpowiedzialności może wykazać, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) bądź też, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy lub wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 września 2017 r. II FSK 2200/17:
„Użyty w art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201) zwrot "egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części" oznacza, że nie wystarczy wskazanie składników majątkowych, z których egzekucja tylko częściowo, w niewielkim stopniu zaspokoi wierzyciela podatkowego. W grę wchodzi tylko skuteczna egzekucja pozwalająca na zaspokojenie wierzyciela podatkowego w przeważającej części.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 września 2017 r. II FSK 2165/15:
„Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatnika ma charakter akcesoryjny i wydanie decyzji o odpowiedzialności nie jest możliwe w przypadku wygaśnięcia zobowiązania ciążącego na pierwotnym dłużniku w jakikolwiek ze sposobów wskazanych w art. 59 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.). Taki charakter odpowiedzialności powoduje, że wygaśnięcie zobowiązania podatnika powoduje wygaśniecie zobowiązania osoby trzeciej. Jeżeli w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym wobec osoby trzeciej, na podstawie decyzji orzekającej o jej odpowiedzialności, osoba ta wnosi zarzut przedawnienia, stanowisko wierzyciela w tej sprawie musi obejmować zarówno kwestię przedawnienia zobowiązania ciążącego na osobie trzeciej, jak i przedawnienia zobowiązania podatnika.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 września 2017 r. I FSK 1666/15:
„Nie jest wystarczającym dla potrzeb wykazania bezskuteczność egzekucji z majątku dłużnika, w sytuacji gdy spółka po umorzeniu postępowania upadłościowego nadal prowadziła działalność, wykazanie że wszczęta egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna a postępowanie upadłościowe spółki zostało umorzone. W toczącym się postępowaniu organ w sposób bezsprzeczny musi ustalić braku majątku spółki, z którego może być prowadzona egzekucja, aby możliwe było zastosowania art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 września 2017 r. I FSK 60/16:
„Ustalenie czasu właściwego do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wymaga ustalenia konkretnej daty powstania niewypłacalności, a nadto uwzględnienia art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.), z którego wynika, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2017 r. I FSK 5/16
„Zważywszy na treść art. 116 § 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) można uznać, że członek zarządu spółki z należytą staranności podejmuje działania zmierzające do wszczęcia postępowania upadłościowego, jeżeli skutkiem tych działań jest zgłoszenie wniosku o upadłość spółki w takim czasie, że zapewniona jest ochrona wierzycieli poprzez umożliwienie każdemu z nich przynajmniej częściowego zabezpieczenia. Innymi słowy, to złożenie wniosku we właściwym czasie świadczy o tym, że członek zarządu działał z należytą starannością, a nie odwrotnie.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 sierpnia 2017 r. I GSK 1384/15:
„Faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce z o.o., nawet po formalnej rezygnacji z funkcji członka zarządu w tejże spółce z o.o., powoduje odpowiedzialność podatkową tego podmiotu przewidzianą w art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 sierpnia 2017 r. I GSK 1183/15:
„Po wygaśnięciu mandatu członka zarządu należy mieć na względzie rzeczywistą zmianę sposobu zarządzania spółką, w sytuacji, gdy osoba dalej prowadzi sprawy spółki jako członek jej zarządu, chociaż jej mandat wygasł z mocy art. 202 § 1 KSH, nie może skutecznie powołać się na tę okoliczność. Pojęcia "pełnienia obowiązków członka zarządu" nie można utożsamiać z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. Równocześnie te same względy wskazują, że w przypadku gdy po wygaśnięciu mandatu na miejsce dotychczasowego członka zarządu nie została powołana nowa osoba, a dotychczasowy członek zarządu wciąż sprawował dotąd pełnioną funkcję, osoba ta może ponosić odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 116 § 1-4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2017 r. I FSK 2249/15:
„Wniosek o upadłość powinien być zgłoszony w takim czasie, żeby wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociażby tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Innymi słowy "właściwy czas" oznacza zatem moment, kiedy spółka posiada jeszcze składniki majątkowe umożliwiające zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Zważywszy przy tym, że przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (względnie wszczęcia postępowania układowego) nie zostały uregulowane przepisami ustaw podatkowych, w pełni uprawniona jest konstatacja, że w celu ustalenia okoliczności nakładających na zarząd obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości należy odwołać się do norm ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2017 r. I FSK 1882/15:
„Na organie podatkowym spoczywa obowiązek wykazania tzw. przesłanek pozytywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki tj. pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie w którym upływał termin płatności zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki w związku z bezskutecznością egzekucji prowadzonej przeciwko spółce, natomiast ciężar udowodnienia istnienia jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności (przesłanki negatywnej), spoczywa na członku zarządu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 sierpnia 2017 r. II FSK 1903/15:
„W przypadku, gdy po wygaśnięciu mandatu na miejsce dotychczasowego członka zarządu nie została powołana nowa osoba, a dotychczasowy członek zarządu wciąż sprawował pełnioną dotąd funkcję, osoba ta może ponosić odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 116 § 1-4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 sierpnia 2017 r. II FSK 807/17:
„1. Nie powinno budzić wątpliwości, że jeżeli dłużnik nie wykonuje ciążących na nim wymagalnych zobowiązań, wówczas jest niewypłacalny, co stwarza podstawę ogłoszenia w stosunku do niego upadłości. Dla określenia stanu niewypłacalności nieistotne jest, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich swoich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich, jak też, jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn.
2. Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku spółki nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Pod pojęciem bezskutecznej egzekucji należy zatem rozumieć sytuację, w której nie ma wątpliwości, że nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki. Należy przy tym nadmienić, że zgodnie z art. 116 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa do uznania egzekucji za bezskuteczną wystarczający jest choćby częściowy brak możliwości zaspokojenia wierzyciela.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lipca 2017 r. II FSK 1765/15:
„Pojęcie "czasu właściwego" na złożenie wniosku o upadłość podmiotu gospodarczego należy odnosić do moment wystąpienia takiej sytuacji finansowej (majątkowej) tego podmiotu, w której jest już wiadomo, że nie będzie on w stanie zaspokoić w całości swoich wszystkich wierzytelności.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lipca 2017 r. I FSK 2289/15:
„Uwolnienie się członków zarządu od odpowiedzialności za zaległości podatkowe jest możliwe poprzez wykazanie, że niezgłoszenie wniosków o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Jednocześnie, chcąc zwolnić się od odpowiedzialności, należy wskazać mienie, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 lipca 2017 r. II GSK 3283/15:
„Przeniesienie odpowiedzialności za składki na członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest możliwe także po utracie bytu prawnego przez spółkę i wykreśleniu tego podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego - art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2017 r. I FSK 2229/15:
„1. Organ odwoławczy może powołać się na przepis art. 233 § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) tylko wówczas, gdy wykaże w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, że przeprowadzenie przezeń dodatkowego postępowania wyjaśniającego w granicach wyznaczonych przez art. 229 ustawy - Ordynacja podatkowa nie jest wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy. W sytuacji bowiem, gdy przeprowadzenie przez organ odwoławczy postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 229 ustawy - Ordynacja podatkowa umożliwiłoby temu organowi prawidłowe załatwienie sprawy, podjęcie przez organ odwoławczy decyzji kasacyjnej z tym uzasadnieniem, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania w całości lub w znacznej części, jest równoznaczne z naruszeniem obu tych przepisów.
2. Możliwość uwolnienia się przez członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki istniej wówczas, gdy wskaże on istnienie takiego jej majątku, który pozwoli na faktyczne i skuteczne zaspokojenie należności Skarbu Państwa. Przy czym w świetle art. 116 § 1 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa musi to być mienie konkretne, rzeczywiście istniejące w chwili prowadzenia postępowania podatkowego i musi przedstawiać realną wartość finansową oraz nadawać się do egzekucji pozytywnie rokującej wyegzekwowanie znacznych kwot, w odniesieniu do wysokości zaległości podatkowych. W stosunku do wierzytelności musi to być wierzytelność bezsporna, uznana i wskazana co do daty zapłaty.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 czerwca 2017 r. I FSK 1990/15:
„Subiektywne przekonanie członka zarządu, że mimo niepłacenia długów spółce uda się jeszcze poprawić kondycję, nie ma znaczenia dla oceny przesłanki egzoneracyjnej członka zarządu od odpowiedzialności, jeżeli nie jest poparte obiektywnymi faktami uzasadniającymi ocenę, iż spółka rzeczywiście miała szanse, w możliwym do przewidzenia, krótkim czasie, uzyskać środki na spłatę długów, co uzasadniałoby wstrzymanie się z wnioskiem o upadłość. To na zarządzie spoczywa obowiązek monitorowania stanu finansów spółki i oceny, czy dochodzi do krótkotrwałego wstrzymania płacenia długów na skutek przejściowych trudności, czy też dochodzi do zaprzestania płacenia długów w sposób trwały. Sam więc fakt prowadzenia aktywnej działalności gospodarczej nie powoduje, że spółka staje się wypłacalna, skoro pomimo twierdzenia o prowadzeniu tejże działalności, spółka dalej nie spłacała swoich długów zarówno publicznoprawnych, jak i cywilnych. Wypada w tym kontekście zauważyć, że nie można odmówić członkowi zarządu prawa do podjęcia ryzyka i niezgłoszenia wniosku o upadłość, mimo wystąpienia stosownych ku temu przesłanek ustawowych w sytuacji, gdy według jego oceny uda się opanować sytuację finansową i w konsekwencji spłacić całość zobowiązań. Jednak jeśli zarządzający spółką takie ryzyko podejmuje, to musi to czynić ze świadomością odpowiedzialności z tym związanej i liczyć się z tym, że w przypadku dokonania błędnej oceny sytuacji rodzącej w konsekwencji choćby częściową niemożność zaspokojenia długów przez spółkę, sam będzie musiał ponieść subsydiarną odpowiedzialność finansową.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 czerwca 2017 r. I FSK 1951/15:
„W postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej nie ocenia się prawidłowości działań ani osób reprezentujących Spółkę w okresie innym niż ten, za który odpowiada osoba trzecia ani organów egzekucyjnych (czy działały na korzyść, czy niekorzyść Spółki czy Skarbu Państwa). Bada się jedynie, czy konkretna osoba, w okresie kiedy piastowała funkcję członka zarządu Spółki terminowo uiszczała jej zobowiązania podatkowe, a jeśli nie była w stanie tego robić to, czy w celu uniknięcia solidarnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe złożyła wniosek, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2017 r. II FSK 1234/15:
„Dla oceny przesłanki egzoneracyjnej - wskazania mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części, oprócz przytoczonych w motywach zaskarżonego orzeczenia okoliczności, trzeba również wziąć pod uwagę to, iż wskazanie mienia w rozumieniu przepisu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), musi dotyczyć mienia, z którego egzekucja jest faktycznie możliwa, a nie mienia w postaci wierzytelności, które może w przyszłości pokryć zaległości podatkowe spółki.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 maja 2017 r. II FSK 1244/15:
„1. W każdym przypadku orzekania o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki, organ podatkowy jest zobowiązany zbadać, czy i kiedy wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości, gdyż tylko niezłożenie wniosku o upadłość w terminie czyni otwartą kwestię odpowiedzialności członka zarządu. Odpowiedzialność członka zarządu może wchodzić w rachubę tylko w sytuacji, gdy w stosunku do spółki wystąpiły przesłanki ogłoszenia upadłości. Jeżeli w okresie pełnienia funkcji przez członka zarządu przesłanki takie nie zachodziły, to późniejsze pogorszenie się sytuacji finansowej spółki uwalnia od odpowiedzialności za zobowiązania.
2. Wina to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak "świadomości", ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych. Brany tu powinien być pod uwagę obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od osoby należycie dbającej o swoje interesy i podejmującej się funkcji członka zarządu spółki.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 maja 2017 r. I FSK 1660/15:
„Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje jedynie zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2017 r. II FSK 1110/15:
„Z treści art. 14 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 700) wynika, że dla podmiotu podlegającego obowiązkowi rejestracji, wiążący jest stan prawny wynikający z danych ujawnionych w KRS. Wystąpienie konsekwencji przewidzianych w art. 14 ww. ustawy w odniesieniu do zachowania samego podmiotu wpisanego do rejestru ma charakter obiektywny w tym znaczeniu, że nie jest uzależnione od tego, czy niewpisanie danych do rejestru lub ich wykreślenie było wynikiem działania lub zaniedbania tego podmiotu czy też rezultatem okoliczności całkowicie od tego podmiotu niezależnych. Bez względu na przyczyny braku ujawnienia w rejestrze tych danych, podmiot ten nie będzie mógł powoływać się na nie wobec osób trzecich. Należy podkreślić, że wszelkie okoliczności uwalniające członka zarządu od odpowiedzialności obowiązany jest wykazać on sam.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2017 r. II FSK 1569/16:
„Rozstrzygnięcie "w granicach danej sprawy" oznacza, że sąd nie może uczynić przedmiotem rozpoznania legalności innej sprawy administracyjnej niż ta, w której wniesiono skargę. Natomiast niezwiązanie granicami skargi oznacza, że sąd ma prawo, a jednocześnie obowiązek dokonania oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze. Sąd administracyjny pierwszej instancji nie jest zatem związany granicami skargi, ale zawsze jest związany granicami sprawy, w której skarga została wniesiona i nie może swoimi ocenami prawnymi wkraczać w sprawę inną, niż ta która była albo powinna być przedmiotem postępowania administracyjnego i wydawanych w nim aktów administracyjnych.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 maja 2017 r. II FSK 1052/15:
„Za niecelowe należy uznać badanie przez sąd pierwszej instancji zawinienia w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcie postępowania układowego. Do badania istnienia przesłanki winy bądź jej braku można przejść jedynie wtedy, gdy ustalono, że nie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości (nie wszczęto postępowania układowego). Gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) nie znajduje w ogóle zastosowania i nie ma potrzeby rozważania przesłanki winy (jej braku) po stronie członka zarządu spółki. W art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej ustawodawca nie odwołał się bowiem do "właściwego czasu", tak jak zrobił to w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a tej ustawy, co nie może pozostać bez wpływu na wynik wykładni tego przepisu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2017 r. I FSK 654/15:
„1. Na mocy art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) organ podatkowy orzekając o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu spółki ma obowiązek wykazać jedynie fakt sprawowania tej funkcji przez osobę, o odpowiedzialności której orzeka oraz okoliczność, że egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna; natomiast okoliczności uwalniające członka zarządu spółki od odpowiedzialności (zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, brak winy w niezgłoszeniu takiego wniosku, wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja jest możliwa), mogą być badane tylko wówczas, gdy powoła się na nie osoba, której odpowiedzialności decyzja ma dotyczyć.
2. Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Może być ona stwierdzona każdym prawnie dopuszczalnym dowodem i świadczyć o niej może również brak skuteczności czynności egzekucyjnych dokonanych w toku innego postępowania egzekucyjnego.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2017 r. I FSK 1937/15:
„Skoro zaległość podatkowa spółki miałaby powstać na skutek działań syndyka masy upadłości a działania te - w świetle obowiązujących przepisów prawa - były nieuprawnione, należy uznać, że do powstania zaległości w ogóle nie doszło.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2017 r. I FSK 1436/15:
„Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2008 r. Nr 209, poz. 1318) wprowadziła zmianę art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201), która sprowadza się do objęcia odpowiedzialnością członków zarządu zobowiązań "których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu". Nowe określenie tej przesłanki odnosi się do odpowiedzialności podatkowej (także odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe) powstałej przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Takie znaczenie art. 8 ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. uprawnia interpretacja a contrario, skoro w przepisie tym określono zakres zastosowania przepisów dotychczasowych, nie obejmując tym zakresem art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2017 r. II FSK 958/15:
„Skarżący nie może się zwolnić od skutków zaniechania złożenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości przez odwołanie się do przyjętego w zarządzie spółki podziału obowiązków pomiędzy członkami zarządu. Podkreślić należy, że podział obowiązków pomiędzy członkami zarządu jest kwestią ich wzajemnych porozumień i ustaleń, wewnętrznej organizacji pracy oraz indywidualnej decyzji członka zarządu w zakresie stopnia zainteresowania, aktywności i zaangażowania w kontrolę nad sprawami spółki i zaufania do innych osób. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę, a każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2017 r. II FSK 312/17:
„Jeśli podstawa do ogłoszenia upadłości nastąpiła za kadencji poprzedniego zarządu należy przyjąć, że członek zarządu powinien to zrobić w terminie dwóch tygodni od dnia objęcia stanowiska. Ocena, czy zgłoszenie upadłości nastąpiło we "właściwym czasie", powinna być dokonywana w świetle przepisów dotyczących postępowania upadłościowego i układowego, które obecnie regulowane jest przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2171). Nie można bowiem zwolnić każdego kolejnego członka zarządu z obowiązku podjęcia niezwłocznych działań w przypadku niewypłacalności spółki. W szczególności nie można odsuwać w czasie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, skoro w chwili objęcia stanowiska dana osoba ma świadomość, że spółka nie jest w stanie spłacać ciążących na niej zobowiązań. Członek zarządu ponosi bowiem odpowiedzialność za dalsze pogarszanie sytuacji wierzycieli spowodowane niezgłoszeniem tego wniosku i wynikające z rozporządzania majątkiem spółki.”,

Wyrok Sądu Administracyjnego z dnia 9 maja 2017 r. I FSK 1614/15:
„1. Wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu wymaga wykazania zarówno przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności, jak również wykazania, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność, tzw. przesłanki egzoneracyjne. Przesłankami pozytywnymi są: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość podatkowa spółki oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Do przesłanek uwalniających od odpowiedzialności należą natomiast: zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego bądź brak winy w niezgłoszeniu tych wniosków oraz wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych.
2. Przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej, nie stanowi elementu stosunku prawnego będącego przedmiotem decyzji ustalającej taką odpowiedzialność. Sąd rozpoznający skargę od decyzji ustalającej odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe tej spółki nie tylko nie ma obowiązku, ale i uprawnienia do badania kwestii przedawnienia zobowiązania wynikającego z tej decyzji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 maja 2017 r. I FSK 1796/15:
„1. Jeżeli zostało wszczęte i przeprowadzone postępowanie egzekucyjne, to bezskuteczność egzekucji może być ustalona nie tylko na podstawie formalnego aktu kończącego postępowanie egzekucyjne, ale na podstawie każdego dopuszczalnego dowodu. Stwierdzenie to odnosi się jednakże do sytuacji, gdy brak jest formalnego aktu organu egzekucyjnego, z którego wynikałaby bezskuteczność egzekucji. Możliwe jest zatem ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji w stadium poprzedzającym wszczęcie egzekucji, wówczas, gdy przeciwko spółce została przeprowadzona egzekucja zaległości podatkowych czy też nawet innych wierzytelności niemających charakteru publicznoprawnego. Powielanie czynności egzekucyjnych tylko po to, by formalnie potwierdzić bezskuteczność egzekucji jest zbędne.
2. Pojęcie "pełnienie obowiązków członka zarządu" należy odnieść do kontekstu faktycznego i mieć na względzie możliwość uwzględnienia przy dokonywaniu jego wykładni okoliczności faktycznych, dotyczących możliwości rzeczywistego oddziaływania na sprawy danej spółki przez osobę tylko formalnie figurującą w rejestrze jako członek zarządu. Jeżeli członek zarządu formalnie pełnił tę funkcję w okresie za który ma ponieść odpowiedzialność, to z odpowiedzialności za zobowiązania spółki mogą go zwolnić jedynie obiektywne okoliczności uniemożliwiające mu wykonywanie tej funkcji np. długotrwała obłożna choroba, długotrwałe pozbawienie wolności.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 maja 2017 r. II FSK 989/15:
„1. Zarzut naruszenia prawa materialnego nie może być uzasadniany próbą zwalczania poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Innymi słowy zarzut naruszenia prawa materialnego nie służy zwalczaniu przyjętego przez sąd pierwszej instancji za podstawę orzekania stanu faktycznego. Wskazuje się również, że niedopuszczalne jest postawienie zarzutu naruszenia prawa materialnego zamiast zarzutu naruszenia przepisów postępowania i podważanie za jego pomocą ustaleń faktycznych. Próba zwalczenia ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd nie może nastąpić przez zarzut naruszenia prawa materialnego.
2. Od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością członek zarządu tej spółki może uwolnić się wskazując mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Brzmienie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości, co do tego, że wskazane mienie musi być nie tylko realne (faktycznie istnieć w toku postępowania w przedmiocie odpowiedzialności członka zarządu), ale i nadawać się do efektywnej egzekucji, musi nadto przedstawiać identyfikowalną wartość finansową, gdyż jest to konieczne dla stwierdzenia, czy egzekucja z tego mienia umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowej spółki.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2017 r. I FSK 1618/15:
„Artykuł 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) należy odczytywać w ten sposób, że warunkiem orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki jako osoby trzeciej jest fakt, że zarówno zobowiązanie jak i zaległość podatkowa spółki powstały w czasie pełnienia przez niego tej funkcji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2017 r. I FSK 1625/15:
„Nawet w przypadku braku możliwości formalnego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, z uwagi na to, że jedynym wierzycielem jest Skarb Państwa nie można przyjąć, kierując się ogólnymi zasadami wynikającymi z norm Konstytucji RP, w tym w szczególności zasady równości wobec prawa, że byli członkowie spółek, w których występuje jeden wierzyciel byliby w uprzywilejowanej sytuacji mogąc wykazywać, że w stosunku do nich dochodzi do zaistnienia przesłanek egzoneracyjnych określonych w art. 116 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) skoro zasadniczą podstawą upadłości stanowi trwałe zaprzestanie płacenia długów. Sytuacja taka będzie więc miała miejsce także wówczas, gdy dłużnik nie zaspakaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2017 r. II FSK 981/15:
„Jeśli podstawy do złożenia wniosku wystąpiły już za kadencji poprzedniego zarządu, to nowy zarząd nie może automatycznie powoływać się na przesłankę egzoneracyjną, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.). Zaistnienie przesłanek do ogłoszenia upadłości w czasie, gdy członek zarządu nie miał jeszcze wpływu na tego rodzaju kroki, nie oznacza, iż nie może ich podjąć później, po objęciu swej funkcji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2017 r. II FSK 1500/15:
„Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201) oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Będzie to, więc działanie nieprzynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2017 r. II FSK 879/15:
„Badając, kiedy ziściły się przesłanki do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego, nie należy kierować się subiektywnym przekonaniem członków zarządu o spodziewanej, przyszłej sytuacji finansowej spółki, lecz kryteriami obiektywnymi dotyczącymi rzeczywistej sytuacji finansowej spółki. Bierna postawa członka zarządu w spółce, której sytuacja majątkowa uzasadniała wszczęcie postępowania upadłościowego, nie może być oceniona jako ekskulpacja w świetle art. 116 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201).”,

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 kwietnia 2017 r. III AUa 963/16:
„1. Solidarna odpowiedzialność płatnika składek z osobami trzecimi istnieje niezależnie od tego, czy został on wskazany w osnowie decyzji organu rentowego. Z tych samych powodów, z jakich nie jest konieczne wskazanie w decyzji organu rentowego płatnika składek, jako podmiotu ponoszącego solidarną odpowiedzialność z członkami zarządu spółki za jej zaległości składkowe, niekonieczne jest też wezwanie płatnika składek do udziału w postępowaniu sądowym w charakterze zainteresowanego.
2. O odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki decyduje zatem fakt samego członkostwa w zarządzie, a nie rzeczywista realizacja przez członka zarządu jego obowiązków związanych z prowadzeniem spraw spółki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do nadużyć i bezzasadnego zwolnienia niewykonującego należycie swych obowiązków członka zarządu od zaległości za zobowiązania spółki, czego nie sposób zaakceptować. Nienależyte wykonywanie przez członków zarządu spółki kapitałowej obowiązku prowadzenia jej spraw, nie może uwalniać ich od odpowiedzialności za jej zobowiązania składkowe wynikające z art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.).”,,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2017 r. II FSK 700/15:
„Do badania istnienia przesłanki winy bądź jej braku można przejść jedynie wtedy, gdy ustalono, że nie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości (nie wszczęto postępowania układowego). Gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej nie znajduje w ogóle zastosowania i nie ma potrzeby rozważania przesłanki winy (jej braku) po stronie członka zarządu spółki. W art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej ustawodawca nie odwołał się bowiem do "właściwego czasu", tak jak zrobił to w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a tej ustawy, co nie może pozostać bez wpływu na wynik wykładni tego przepisu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 marca 2017 r. II FSK 583/15:
„Ocena, czy zgłoszenie upadłości nastąpiło we właściwym czasie, powinna być dokonywana w świetle przepisów dotyczących postępowania upadłościowego i układowego, które obecnie regulowane jest przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2171 ze zm.). Z kolei rozważając kryterium braku winy w niezgłoszeniu przez członka zarządu spółki wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego, należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Osoba zainteresowana (w tym członek zarządu) winna wykazać brak winy, czyli udowodnić stosowną argumentacją swoją staranność oraz fakt, że uchybienie określonemu obowiązkowi było od niej niezależne. W tym kontekście niezgłoszenie upadłości na skutek subiektywnej oceny, że właściwym czasem do zgłoszenia takiego wniosku był inny okres, niż ten który wynikał ze sprawozdań finansowych, nie może być zaaprobowane jako zachowanie osoby starannej w dbaniu o swoje interesy.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 marca 2017 r. II FSK 584/15:
„W zakresie bezskuteczności egzekucji prowadzonej wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wskazać należy, że bezskuteczność ta nie musi zostać stwierdzona poprzez wydanie odrębnego postanowienia o bezskuteczności egzekucji lub o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Stwierdzenie przez organ podatkowy bezskuteczności egzekucji, o której mowa w przepisie art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), jako przesłanki odpowiedzialnooci członka zarządu za zaległości podatkowe spółki, powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego, a bezskuteczność egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 marca 2017 r. II FSK 467/15:
„Użyte w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) wyrażenie "pełnienie funkcji członka zarządu" odnosi się do osób, które mimo wygaśnięcia mandatu, faktycznie nadal pełnią funkcję członka zarządu.”,

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 9 marca 2017 r. I UK 93/16:
„I.
Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości składkowe (art. 107 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.)) jest odpowiedzialnością za cudzy dług, uzależnioną od istnienia zobowiązania składkowego płatnika składek (spółki), co powoduje, że ma ona charakter akcesoryjny, następczy, gwarancyjny i subsydiarny. Odpowiedzialność ta powstaje na mocy konstytutywnej decyzji o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich (art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), tworzącej nowe stosunki pod względem podmiotowym i przedmiotowym. Podmiotem tych stosunków są osoby trzecie, a przedmiotem - odpowiedzialność, która nie odnosi się do obowiązku świadczenia dłużnika składkowego, lecz dotyczy pokrycia długu. Odpowiedzialność osób trzecich została wprowadzona w interesie wierzycieli spółki, w tym wierzyciela składkowego (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), a jej funkcją jest ułatwienie zaspokojenia roszczeń zagrożonych niewypłacalnością dłużnika (spółki), przez poszerzenie kręgu podmiotów, od których wierzyciel składkowy może dochodzić zaspokojenia należności. W sprawie wszczętej odwołaniem od decyzji organu rentowego przenoszącej na członka zarządu spółki odpowiedzialność za zobowiązania składkowe tej spółki nie posiada ona (spółka) statusu zainteresowanego, gdyż jej prawa i obowiązki nie zależą bezpośrednio od rozstrzygnięcia sprawy, której przedmiotem jest rozszerzenie odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki na członka (członków) jej zarządu.
opubl. Legalis.
II.
1. Spółka nie jest zainteresowanym w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego przenoszącej na jej członka zarządu odpowiedzialność za zobowiązania składkowe tej spółki (art. 47711 § 2 KPC).
2. Wskazanie mienia w rozumieniu art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej następuje dopiero po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji i obejmuje majątek, który albo nie został ujawniony w toku egzekucji, albo z którego w postępowaniu egzekucyjnym nie udało się w uzyskać zaspokojenia, lecz taka możliwość pojawiła się po umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
3. Nie stanowi wskazania mienia spółki w rozumieniu art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej wskazanie wierzytelności, której dłużnik spółki nie spłaca i konieczne jest wszczęcie wobec niego egzekucji komorniczej, gdy dłużnik ma wprawdzie majątek nadający się do upłynnienia, ale wiadomo, że uzyskana z tego tytułu kwota nie pokryje długu wobec spółki (płatnika) w znacznej wysokości.
opubl. OSNAPiUS 2018/5/64.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 marca 2017 r. II FSK 43/17
„Jeżeli członek zarządu spółki poddaje w wątpliwość zakres egzekucji skierowanej do majątku spółki, ale sam nie wskazuje mienia, z którego zaspokojenie zaległości podatkowych byłoby możliwe, to zarzut ten nie może być uwzględniony.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 marca 2017 r. II FSK 1390/15:
„Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej oznacza, iż w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podatnika nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Zachodzi przy tym konieczność wyczerpania w toku tego postępowania wszystkich możliwych sposobów egzekucji, a egzekucja musi dotyczyć całego majątku podatnika. Nie można zatem przyjmować, że nieudana egzekucja tylko z części majątku (np. z rachunku bankowego) lub przeprowadzona z wykorzystaniem jednego ze sposobów egzekucji wystarcza do przyjęcia bezskuteczności egzekucji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 2017 r. II FSK 3244/14:
„Powstanie zobowiązania podatkowego nie jest równoznaczne z jego wymagalnością. Zmiana składu zarządu między powstaniem zobowiązania a terminem płatności zobowiązania pozbawia członka zarządu, który pełnił swoją funkcję w dacie powstania zobowiązania, a nie pełni jej w dacie płatności, wpływu na spełnienie obowiązku zapłaty podatku, a tym samym na powstanie zaległości podatkowej, a wszak odpowiedzialność z art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) jest odpowiedzialnością za zaległości podatkowe.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 2017 r. II FSK 3245/14:
„Podjęcie się pełnienia funkcji członka zarządu mimo tego, że w dacie objęcia tej funkcji nie było możliwości zapoznania się ze stanem finansów spółki, nastąpiło na ryzyko podatnika i nie może stanowić okoliczności zwalniającej go z odpowiedzialności za zaległości podatkowe, nawet wówczas, gdy właściwa wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych została ujawniona po rezygnacji z członkostwa w zarządzie. Nie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, skoro wniosek ten, z uwagi na brak środków na koszty postępowania, został oddalony.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2017 r. I FSK 1378/15:
„Artykuł 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) stanowi, że za zaległości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub części, a członek zarządu nie wykazał, że bez swojego zawinienia nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości. Warunek zawinienia bez wątpienia determinuje konieczność posiadania wiedzy co do okoliczności uzasadniających złożenie wniosku o upadłość. Nie sposób bowiem rozliczać członka zarządu z zaniechania złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli z okoliczności sprawy nie wynika, czy miał obiektywnie świadomość takiej konieczności, skoro nie ustalono, że taką świadomość, wobec nierzetelności faktur, miał dłużnik główny czyli spółka.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2017 r. I FSK 736/15:
„Orzeczenie solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zaległości podatkowe wymaga wykazania zarówno przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności, jak również wykazania, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność, tzw. przesłanki egzoneracyjne. Przesłankami pozytywnymi są: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość podatkowa spółki oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Do przesłanek uwalniających od odpowiedzialności należą natomiast: zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego bądź brak winy w niezgłoszeniu tych wniosków oraz wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych. Wskazanie w postępowaniu o wznowienie postępowania w przedmiocie orzeczenia takiej odpowiedzialności na okoliczności odnoszące się do ww. przesłanek pozytywnych lub negatywnych tej odpowiedzialności mogłoby mieć istotny wpływ na wynik takiego postępowania, natomiast okoliczności dotyczące wielkości zobowiązania podatkowego samej spółki mogłyby stanowić podstawę do wznowienia postępowania wymiarowego wobec spółki, lecz są bez znaczenia dla orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zaległości.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2017 r. I FSK 826/16:
„W pojęciu "bezskutecznej egzekucji" mieści się zakończenie postępowania upadłościowego, w wyniku którego nie doszło do zaspokojenia wierzytelności podatkowych w żadnym zakresie. Nie jest przy tym istotne formalne zakończenie postępowań egzekucyjnych, lecz ważne jest, że na podstawie dostępnych dowodów zostanie w sposób bezsporny wykazane, że brak jest możliwości przymusowego zaspokojenia wierzyciela.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2017 r. I FSK 1452/15:
„Ciężar wykazania istnienia przesłanek negatywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. spoczywa na osobie, która zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności. Istnienie lub nieistnienie przesłanek wyłączających odpowiedzialność członka zarządu na podstawie art. 116 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201) nie ma charakteru okoliczności uzupełniającej, lecz jest okolicznością zasadniczą, która podlega badaniu na etapie postępowania zakończonego decyzją organu, a następnie jest w postępowaniu sądowym kontrolowana, zaś ciężar dowodu ich istnienia spoczywa wyłącznie na członku zarządu.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lutego 2017 r. I FSK 1032/15:
„1. Przepisy prawa upadłościowego nie zakazują składania kolejnych wniosków o ogłoszenie upadłości spółki kapitałowej. Przepis art. 20 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 233 ze zm.) określa krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o upadłość. Członek zarządu spółki (pełniący funkcje prezesa) należy do tych podmiotów i na okoliczność tę nie ma wpływu to, czy inny podmiot uprawniony złożył wniosek o upadłość. Innymi słowy, złożenie wniosku o upadłość spółki przez wierzyciela nie sprawiło, że członek zarządu stracił status podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku. Należy odróżnić uprawnienie do złożenia wniosku o upadłość od możliwości skutecznego złożenia takiego wniosku.
2. Wniosek dowodowy o badanie ksiąg spółki nie może być utożsamiany ze wskazaniem mienia, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.). Mienie spółki, którego wskazane przez członka zarządu zwalnia go od odpowiedzialności za zaległości tej spółki, to mienie faktycznie istniejące i nadające się do egzekucji pozytywnie rokującej na wyegzekwowanie znacznych kwot (w odniesieniu do wysokości zaległości podatkowych) oraz przedstawiające realną wartość finansową, co jest niezbędne do oceny, czy egzekucja z tego mienia umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych. Tylko realnie istniejące mienie wskazane wraz z jego usytuowaniem, czyli miejscem położenia, istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełniałoby przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności z art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lutego 2017 r. II FSK 4106/14:
„Należy zgodzić się z wykładnią art. 108 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), iż w przypadku ogłoszenia upadłości mamy do czynienia z egzekucją uniwersalną i nie ma potrzeby wszczynania osobnej egzekucji, aby była możliwość zastosowania art. 116 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2017 r. II FSK 2225/15:
„1. Akcesoryjny charakter odpowiedzialności osób trzecich skutkuje tym, że w przypadku uchylenia lub zmiany decyzji określającej należność podatnika, płatnika lub inkasenta, rzutuje to w sposób bezpośredni na poprawność wydanego rozstrzygnięcia o zakresie odpowiedzialności osoby trzeciej.
2. Wezwanie do przedstawienia w terminie 3 dni dowodów świadczących o istnieniu przesłanek uwalniających członka zarządu od odpowiedzialności za zaległości spółki z lat odległych, w sytuacji gdy członek zarządu od dłuższego czasu nie pełni już tej funkcji, stanowi naruszenie przez organy podatkowe przepisów art. 200 § 1 i art. 188 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.). Organ podatkowy drugiej instancji nie ma prawa uzasadniać oddalenia prawidłowego wniosku dowodowego możliwością składania wyjaśnień przez podatnika, jeżeli on sam, wobec złożenia takiego wniosku, oczekiwał na jego rozstrzygnięcie i w efekcie z tego względu takich wyjaśnień nie składał i nie mógł złożyć, skoro postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu zostało wydane wraz z wydaniem decyzji ostatecznej.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2017 r. I FSK 809/15:
„1. W sytuacji gdy w księdze wieczystej ujawnione zostały wpisane wcześniej wpisy hipotek bankowych, to można przyjąć, że w stosunku do nieruchomości należącej do spółki zaszła faktyczna niemożność zaspokojenia wierzyciela.
2. Bezskuteczność egzekucji, w rozumieniu art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) nie odnosi się wyłącznie do konkretnego zobowiązania podatkowego. Zatem w sytuacji, gdy egzekucja, której przedmiotem są zobowiązania podatkowe odnoszące się do innych okresów rozliczeniowych, okaże się bezskuteczna, niecelowym a wręcz zbędnym jest wszczynanie egzekucji w stosunku do kolejnej wierzytelności, aby w tym postępowaniu doszło do formalnego stwierdzenia jej bezskuteczności.
3. W przypadku, gdy istnieje składnik majątkowy, wobec którego organ podatkowy stwierdził, że egzekucja będzie bezskuteczna, to strona musi wykazać, że wierzyciel publicznoprawny faktycznie może zaspokoić z tego składnika majątkowego swoją wierzytelność w znacznej części.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2017 r. II FSK 3638/14:
„Przepis art. 118 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) nie przesądza wyraźnie kwestii, czy upływ przewidzianego w nim terminu należy wiązać z decyzją ostateczną czy nieostateczną. Niewątpliwie jednak ustawodawca powiązał ten termin z "wydaniem decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat". Z wykładni systemowej tego przepisu wynika argument przemawiający za powiązaniem terminu 5 lat z decyzją wydaną przez organ podatkowy I instancji.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2017 r. II FSK 4066/14:
„O bezskuteczności postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 116 Ordynacji podatkowej nie musi przesądzać wyłącznie umorzenie postępowania egzekucyjnego, lecz również inne podejmowane przez organ działania, zaś istotne jest to, iż nie może być wątpliwości co do tego, że egzekwowana wierzytelność nie może być zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2017 r. II FSK 3440/16:
„Osoba, która podejmuje się pełnienia funkcji w zarządzie spółki akcyjnej w celu poprawy jej bardzo złej sytuacji finansowej, musi liczyć się z tym, że w razie bezskuteczności egzekucji zobowiązań zarządzanego podmiotu będzie ponosiła odpowiedzialność własnym majątkiem, bez względu na rezultaty swoich starań.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 stycznia 2017 r. II FSK 3835/14:
„Egzekucja z majątku spółki przewidziana w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) jest bezskuteczna, jeżeli nie ma wątpliwości, że nie istnieje żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki. Bezskuteczność egzekucji rozumiana jest przy tym jako niemożność uzyskania zaspokojenia z całego majątku spółki, a nie tylko z pewnych jego składników. Takie stwierdzenie jest możliwe jednak nie tylko wówczas, gdy egzekucja prowadzona była do całego majątku spółki i nie dała rezultatu, lecz także, gdy egzekucja ze znanego organowi (wierzycielowi) majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a odpowiedzialni członkowie zarządu nie wskazali w postępowaniu na inne mienie spółki, z którego egzekucja umożliwiała zaspokojenie tych zaległości w znacznej części.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2017 r. II FSK 3689/14:
„Obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub postępowania zapobiegającego upadłości rozpatrywać należy w odniesieniu do okresu pełnienia przez stronę funkcji członka zarządu. Jeżeli w tym okresie wystąpiły przesłanki do zgłoszenia wniosku o upadłość, to zgłoszenie takiego wniosku jest obowiązkiem członka zarządu, którego zaniedbanie skutkuje odpowiedzialnością w trybie i na zasadach przewidzianych dla osób trzecich.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2017 r. II FSK 3737/14:
„W sytuacji, w której po okresie pełnienia funkcji przez członka zarządu ujawniono istnienie zaległości podatkowej spółki powstałej w czasie pełnienia przez członka zarządu funkcji w spółce, przed wydaniem decyzji określającej prawidłową wysokość tego zobowiązania, nie powinny nawet podlegać badaniu okoliczności egzoneracyjne określone w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201) bowiem odpowiedzialność członka zarządu jest w takim przypadku oczywista.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 stycznia 2017 r. I FSK 995/15:
„W świetle art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) co do zasady podstawą powstania odpowiedzialności jest sam fakt bycia członkiem zarządu. Przesłanka ta, z racji wykładni systemowej, winna być ustalana w oparciu o obiektywnie istniejące kryteria - spełnienie formalnych warunków "pełnienia funkcji członka zarządu". Pełnienie funkcji członka zarządu jest, bowiem funkcją dobrowolną, wymagającą zgody osoby powołanej na to stanowisko (niemożliwym jest powołanie członka zarządu bez jego wiedzy i zgody). Członek zarządu może też zrezygnować w każdym czasie ze swojej funkcji. Charakter prawny funkcji członka zarządu oznacza nie tylko obowiązek wykonywania czynności zarządzających (obowiązek wykonywania powierzonych zadań), oznacza też zwiększony zakres odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za skutki działań kierowanej spółki, a więc i skutki działań osób w tej spółce zatrudnionych.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 grudnia 2016 r. II FSK 3158/14:
„Jeśli przesłanki upadłości likwidacyjnej zaistnieją w trakcie trwania postępowania układowego członkowie zarządu spółki powinni zgłosić, we właściwym czasie, wniosek o taką upadłość, chyba że taki wniosek został już wcześniej zgłoszony przez inny uprawniony podmiot. Należy bowiem wskazać, iż możliwość uwolnienia się członka zarządu spółki od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki przez wykazanie, że we właściwym czasie wszczęto postępowanie układowe następuje tylko w odniesieniu do zaległości powstałych przed zatwierdzeniem układu. Jeżeli natomiast po zawarciu i zatwierdzeniu postępowaniu układowego spółka stała się lub nadal była niewypłacalna zaistniały podstawy do zgłoszenia wniosku o upadłość.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gorzowie Wlkp. z dnia 22 lutego 2018 r. I SA/Go 469/17:
„Stwierdzenie bezskuteczności egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. O bezskuteczności egzekucji, w rozumieniu art. 116 Ordynacji podatkowej, nie musi przesądzać wyłącznie umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz wydanie, w jego konsekwencji, postanowienia w sprawie umorzenia tego postępowania.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 22 lutego 2018 r.
III SA/Gl 901/17:
„Na gruncie prawa podatkowego dominującą zasadą jest odpowiedzialność podatnika za własne zobowiązania podatkowe. Od tej zasady Ordynacja podatkowa przewiduje jednak pewne wyjątki. Jednym z nich jest to, że podmiotami odpowiedzialnymi solidarnie za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej, spółki akcyjnej w organizacji są członkowie jej zarządu. Katalog podmiotów ponoszących odpowiedzialność ze spółką ma charakter zamknięty i niedopuszczalne jest rozciąganie tej grupy; podobnie jak uwarunkowania spełnienia szeregu ustawowo określonych przesłanek materialnych do zastosowania art. 116 Ordynacji podatkowej.”,

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2018 r. II FSK 1786/17:
„Z żadnego przepisu prawa nie wynika, że przy ocenie momentu, w którym należało wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki znaczenie ma jej kondycja finansowa na dzień objęcia funkcji członka zarządu i ustąpienia z tej funkcji. Ordynacja podatkowa odpowiedzialność członka zarządu wiąże z pełnieniem tej funkcji w terminie płatności zobowiązań podatkowych (art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)), natomiast ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm.) termin złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wiąże z terminem, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości (art. 21 ust. 1 ww. ustawy).”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Olsztynie z dnia 27 lutego 2018 r. I SA/Ol 21/18:
„1. Występowania przez członka zarządu jako strony czynności cywilnoprawnych nie można porównywać do zdolności podjęcia właściwej decyzji w zakresie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Decyzje o sprzedaży nieruchomości i ruchomości mogły być podjęte właśnie w celu zdobycia środków na potrzeby spółek. Nadto podjęcie decyzji o sprzedaży, czy nabyciu nieruchomości i ruchomości wymaga zgromadzenia mniejszej ilości potrzebnych do tej czynności informacji, zdecydowanie mniejszego zaangażowania intelektualnego i czasowego. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wymaga szczegółowej analizy szeregu dokumentów finansowych spółki, wyciągnięcia z nich racjonalnych wniosków i podjęcia decyzji, która często ma wpływ na przyszłość również innych osób, np. pracowników. Odpowiedzialność związana z podjęciem takiej decyzji nie jest z pewnością równa odpowiedzialności dotyczącej nabycia/zbycia ruchomości, czy nieruchomości.
2. Podpisywanie dokumentów spółki, w tym finansowych, rachunkowych nie świadczy o winie członka zarządu w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, jeśli na wszystkich tych dokumentach oprócz podpisu tegoż znajdują się podpisy innych osób (pełnomocnika spółki, głównego księgowego, bądź doradcy podatkowego obsługującego spółkę), które z pewnością przygotowały bilanse, rachunki zysków i strat, sprawozdania finansowe. Również fakt podpisania deklaracji podatkowych składanych przez spółkę nie może świadczyć o tym, że stan zdrowia psychicznego członka zarządu nie uniemożliwiał mu podjęcia działań zmierzających do zgłoszenia wniosku o upadłości spółki. Jak wynika z wiedzy i doświadczenia życiowego deklaracje te są przygotowywane przez biura rachunkowe, księgowe, a jedynie – dla swej skuteczności - podpisywane przez osoby uprawnione do jej reprezentacji. Założyć przy tym należy również, że osoby sporządzające te deklaracje, mające świadomość konieczności zachowania terminów do ich złożenia, "zadbały" o złożenie na nich podpisu członka zarządu.
3. Choroba (zaburzenia depresyjne) mająca przebieg falujący nie pozwala na racjonalne działanie w dłuższym okresie czasu i argumenty, że członek zarządu powinien dla swojego dobra zrzec się funkcji nie są w tej sprawie prawidłowe. Tego można wymagać tylko od osób, które nie są dotknięte takimi zaburzeniami psychicznymi.”,


Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 kwietnia 2018 r. II FSK 1044/16:
„Zgodnie z art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.) za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, przy czym ich odpowiedzialność obejmuje zobowiązania, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Warunkiem tej odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji z majątku spółki w całości lub w części. Ustawodawca przewidział przy tym przesłanki (negatywne), które pozwalają członkowi zarządu uwolnić się od owej odpowiedzialności. Członek zarządu winien w tym celu wykazać, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy lub też wskazać mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Rzeszowie z dnia 19 kwietnia 2018 r. I SA/Rz 205/18:
„Faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce z o.o., nawet po formalnej rezygnacji z funkcji członka zarządu w tej spółce powoduje odpowiedzialność podatkową tego podmiotu przewidzianą w art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.).”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2018 r. I SA/Wr 335/17:
„Istnienie lub nieistnienie przesłanek wyłączających odpowiedzialność członka zarządu nie ma charakteru okoliczności uzupełniającej, lecz jest okolicznością zasadniczą, która podlega badaniu na etapie postępowania zakończonego decyzją organu, a następnie jest w postępowaniu sądowym kontrolowana, zaś ciężar dowodu ich istnienia spoczywa wyłącznie na członku zarządu.”,

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 kwietnia 2018 r. I UK 69/17:
„Odpowiedzialność członków zarządu z tytułu odsetek od zaległości składkowych płatnika nie powinna obejmować okresu po dniu ogłoszenia upadłości spółki.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Rzeszowie z dnia 8 marca 2018 r.
I SA/Rz 673/17:
„Jedną z przesłanek wyłączenia odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania podatkowe, jest wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Wskazanie mienia możliwe jest więc także po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji. Istotne jest, żeby mienie to faktycznie istniało, nadawało się do egzekucji i przedstawiało realną wartość finansową.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Szczecinie z dnia 8 marca 2018 r.
I SA/Sz 983/17:
„Przy ocenie, czy w okolicznościach danej sprawy nie zgłoszono wniosku o upadłość "we właściwym czasie" nie można ograniczyć się do ustalenia obiektywnego momentu zaistnienia przesłanek zgłoszenia wniosku o upadłość i odniesienia do niego terminu wskazanego w art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344), abstrahując jednocześnie od obowiązków, jakie członek zarządu spółki ma do spełnienia wobec jej wierzycieli. Brak odpowiedzialności członka zarządu wystąpiłby, gdyby wykazane zostało, że członek zarządu uczynił ze swej strony wszystko, by nie dopuścić do zniweczenia celu postępowania upadłościowego poprzez stworzenie sytuacji, w której niektórzy wierzyciele są zaspokajani kosztem innych. Przedstawiony sposób rozumienia art. 116 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800) znajduje oparcie w ratio legis tego przepisu, a także jest uzasadniony jego brzmieniem. Skoro członek zarządu odpowiadać ma za brak możliwości zaspokojenia należności podatkowych Skarbu Państwa w sytuacji niewypłacalności spółki, to dla zwolnienia się z tej odpowiedzialności zainteresowany winien wykazać swoje starania w możliwości równomiernego z wszystkimi innymi wierzycielami zaspokojenia Skarbu Państwa w toku postępowania upadłościowego, a sąd zobowiązany jest wszystkie te okoliczności ocenić.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Bydgoszczy z dnia 6 marca 2018 r.
I SA/Bd 635/17:
„Profesjonalizm wymagany od członków zarządu spółki kapitałowej, a także wynikająca z niego podwyższona staranność (wynikająca m.in. z art. 355 § 2 KC), pozwala na przyjęcie, iż każdy członek zarządu obowiązany jest kontrolować sytuację w spółce przynajmniej z taką uwagą, która pozwala na zorientowanie się, że jest ona niewypłacalna i że należy wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Natomiast brak podejmowania przez członka zarządu działań mających na celu zapewnienie mu rzeczywistego egzekwowania praw i realizacji obowiązków przypisanych im z racji piastowanej funkcji, nie może stanowić okoliczności wyłączającej odpowiedzialność za zobowiązania spółki.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 1 marca 2018 r.
III SA/Gl 588/17:
„1. Wpisanie członka zarządu do KRS ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. W jasny sposób przesądza o tym art. 201 § 4KSH. Tym samym, okoliczność, że członek zarządu nie został ujawniony we wspomnianym rejestrze nie oddziałuje na jego odpowiedzialność podatkową determinowaną w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.).
2. Kryterium, w oparciu o które oceniać można, czy dana osoba była członkiem zarządu nie jest też okoliczność wydania tej osobie dokumentacji spółki. W żadnym przepisie prawa ustawodawca nie wyartykułował bowiem tego zdarzenia jako znamienia bycia członkiem zarządu spółki. W konsekwencji, niewydanie stosownych dokumentów spółki nie może być brane pod uwagę w kontekście odpowiedzialności podatkowej takiej osoby. Przezorna osoba podejmująca trud zasiadania w zarządzie spółki z ograniczona odpowiedzialnością i kierowania sprawami tej osoby prawnej powinna zaś mieć świadomość ryzyka i odpowiedzialności, jaka wiąże się z taką decyzją.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gorzowie Wlkp. z dnia 28 lutego 2018 r. I SA/Go 5/18:
„1. Przepis art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) w żaden sposób nie różnicuje odpowiedzialności członków zarządu na tych, którzy rzeczywiście zajmują się sprawami spółki i tych, którzy zajmują bierną postawę. Występujące w tym przepisie sformułowanie "pełnienie obowiązków członka zarządu" należy rozumieć jako zajmowanie stanowiska członka zarządu, posiadanie legitymacji do tego, aby realizować wszystkie czynności związane z pełnioną funkcją. Członek zarządu pozbawiony realnych możliwości wpływu na działania spółki powinien zrezygnować ze stanowiska.
2. Dla zaistnienia przesłanki egzoneracyjnej z art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Przy ocenie braku winy przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy.”.

Godzi się jeszcze na koniec przytoczyć stanowisko zawarte przez WSA w Białymstoku z wyroku z dnia 1 kwietnia 2015r. (I SA/Bk 204/15): „Nie ma znaczenia dla zwolnienia z odpowiedzialności podatkowej strony, jako członka zarządu, brak wiedzy o stanie zobowiązań spółki. Członek zarządu spółki nie może się powoływać na nieznajomość stanu jej finansów, jako przyczynę niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego). Członkowi zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansów spółki, a co za tym idzie możliwość zaspokojenia długów.”.

Godzi się na koniec przytoczyć stanowisko zawarte przez WSA w Białymstoku z wyroku z dnia 1 kwietnia 2015r. (I SA/Bk 204/15): „Nie ma znaczenia dla zwolnienia z odpowiedzialności podatkowej strony, jako członka zarządu, brak wiedzy o stanie zobowiązań spółki. Członek zarządu spółki nie może się powoływać na nieznajomość stanu jej finansów, jako przyczynę niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego). Członkowi zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansów spółki, a co za tym idzie możliwość zaspokojenia długów.”.


Adwokat Katowice Kamil Draga