Dotkliwe sankcje za uchybienia w zgłoszeniu „SENT”

2020-03-16, Adwokat Katowice Kamil Draga

Bazując na doświadczeniach jednego z przedsiębiorców zajmujących się transportem szeroko rozumianych paliw oraz składników do ich produkcji warto zwrócić uwagę na skrajnie restrykcyjne i w mojej ocenie dalekie od poważnego oraz sprawiedliwego traktowania przedsiębiorców przepisy znajdujące się w ustawie z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi. Zgodnie z nimi nawet najmniejsze uchybienie – z całego szeregu obowiązków i formalności, które jest przy tym nieumyślne i niezawinione, będzie skutkowało wymierzeniem surowej kary pieniężnej. Można wręcz stwierdzić, że uczciwy przedsiębiorca, działający legalnie i oficjalnie, w świetle tych drakońskich norma prawnych jest stawiany na równi z przestępcą działającym w ramach „mafii paliwowej”, który prowadzi swoją działalność zupełnie nielegalnie.

Otóż ów surowy przepis to art. 5 wspomnianej wyżej ustawy. Zgodnie z nim w przypadku przewozu towaru rozpoczynającego się na terytorium kraju podmiot wysyłający jest obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru, przesłać do rejestru zgłoszenie, uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia i przekazać ten numer przewoźnikowi. W przypadku dostawy towarów w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej "dostawą towarów", podmiot wysyłający jest obowiązany również przekazać numer referencyjny podmiotowi odbierającemu.

W przypadku dostawy towarów zgłoszenie zawiera – zgodnie z art. 5 ust. 1:
1) planowaną datę rozpoczęcia przewozu;
2) dane podmiotu wysyłającego obejmujące:
a) imię i nazwisko albo nazwę,
b) adres zamieszkania albo siedziby;
3) dane podmiotu odbierającego obejmujące:
a) imię i nazwisko albo nazwę,
b) adres zamieszkania albo siedziby;
4) numer identyfikacji podatkowej podmiotu wysyłającego albo numer, za pomocą którego podmiot wysyłający jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
4a) informację, czy:
a) podmiot wysyłający jest pośredniczącym podmiotem olejowym,
b) dostawa jest realizowana w ramach umowy, o której mowa w art. 89 ust. 5e albo 5f ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - jeżeli dostawa dotyczy paliw opałowych;
5) numer identyfikacji podatkowej podmiotu odbierającego, numer, za pomocą którego podmiot odbierający jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej, albo numer PESEL, a jeżeli nie został nadany, nazwę i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej będącej podmiotem odbierającym;
6) dane adresowe miejsca załadunku towaru;
7) dane dotyczące towaru będącego przedmiotem przewozu, w szczególności rodzaju towaru, pozycji CN, ilości, masy brutto lub objętości towaru.

Niemniej to nie wszystko – albowiem w przypadku przewozu towaru, o którym mowa wyżej, na podstawie art. 5 ust. 4 przewoźnik jest obowiązany przed rozpoczęciem przewozu towaru po drodze publicznej uzupełnić zgłoszenie o:
a) dane przewoźnika obejmujące:
– imię i nazwisko albo nazwę,
– adres zamieszkania albo siedziby,
b) numer identyfikacji podatkowej przewoźnika albo numer, za pomocą którego przewoźnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej,
c) numery rejestracyjne środka transportu, o którym mowa w art. 2 pkt 11 lit. a,
d) datę faktycznego rozpoczęcia przewozu towaru,
e) planowaną datę zakończenia przewozu towaru,
f) numer zezwolenia, zaświadczenia lub licencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2200, z późn. zm.), o ile są wymagane,
g) 33  dane adresowe miejsca dostarczenia towaru albo miejsce zakończenia przewozu na terytorium kraju, albo numer identyfikacyjny miejsca, o którym mowa w art. 16b ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym,
h) numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi,
i) numer lokalizatora albo numer urządzenia.

Jak widać jest tu mnogość danych, jakie trzeba podać i to co istotne – jeszcze przed rozpoczęciem przewozu towarów, a więc jeśli taki transport zostanie skontrolowany i okaże się, że brakuje czegoś w zgłoszeniu albo też któreś dane „nie przeszły” przez system (tzw. SENT) do którego je się wprowadza, to będzie już za późno na jakiekolwiek uzupełnienia.

Sankcja za choćby najmniejsze uchybienie i niewpisanie w zgłoszeniu np. adresu siedziby przedsiębiorcy (czyli powszechnie dostępnych danych ) to kara pieniężna w kwocie 10.000 zł. (art. 22 ust. 2).

Wypada zapoznać się dodatkowo z wybranym orzecznictwem:

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 kwietnia 2019 r. II SA/Gl 84/19:
„Niewpisanie przez przewoźnika w zgłoszeniu numeru zezwolenia, zaświadczenia czy licencji nie powinno wpływać na możliwość zamknięcia zgłoszenia, gdyż jak wynika z zapisów ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów nie zawsze takie dokumenty będą wymagane.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 marca 2019 r. VIII SA/Wa 92/19:
„Nakładanie znacznych kar pieniężnych na podstawie przepisów ustawy o SENT w związku z uchybieniami formalnymi podmiotu wysyłającego, odbierającego lub przewoźnika, może naruszać zasadę proporcjonalności, która nakazuje organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem. Surowość kary wymierzonej przez organ administracyjny nie może być nieproporcjonalna do przewinienia, którego kara dotyczy.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 lutego 2019 r. III SA/Wr 422/18:
„Uzupełnienie zgłoszenia o dane określone w art. 5 ust. 4 pkt 1 lit. f ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i towarowego przewozu towarów, tj. numer zaświadczenia drogowego, powinno nastąpić nie później niż przed rozpoczęciem przewozu, zaś uzupełnienia tego winien dokonać przewoźnik.
Skoro w systemie prawnym obowiązuje art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i towarowego przewozu towarów, to organ, działający zgodnie z art. 120 o.p. na podstawie przepisów prawa, powinien wskazać przykładowo sytuacje, w których jego zadaniem dopuszczalne byłoby odstąpienie od nałożenia na przewoźnika kary pieniężnej z uwagi na interes publiczny. Dopiero wówczas możliwa byłaby ocena, czy w niniejszej sprawie zachodzi taka możliwość prowadzonego postępowania.
Uzupełnienie nie polega na okazaniu przez przewoźnika w chwili kontroli zaświadczenia na przewozy własne, podaniu jego numeru, czy dostarczeniu tego dokumentu, ale na wpisaniu numeru w zakładce "środek transportu" przed rozpoczęciem przewozu.
Nakładając karę, organ nie ma podstaw do badania przyczyn, dla których przewoźnik nie wpisał wymaganych danych do zgłoszenia, bowiem przedmiotowa kara nie jest uzależniona od wystąpienia przesłanki winy. Dla wymiaru spornej kary pieniężnej bez znaczenia pozostaje stopień zawinienia przewoźnika, waga uchybienia itp. Przepisy ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i towarowego przewozu towarów nie wyłączają odpowiedzialności przewoźnika nawet za uchybienia, które popełnione zostały wskutek błędów i pomyłek.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2019 r. VIII SA/Wa 750/18:
„Wykładnia językowa art. 22 ust. 2 ustawy o SENT nie uzasadnia stanowiska, że karze pieniężnej podlega przewoźnik, który przed rozpoczęciem przewozu towaru nie uzupełni zgłoszenia o dane z art. 5 ust. 4 tej ustawy. Tego rodzaju wykładnię jest niedopuszczalna jako rozszerzająca możliwość nakładania przez organ kary pieniężnej. Z treści art. 22 ust. 2 ustawy o SENT nie wynika bowiem, że uzupełnienia zgłoszenia nie można dokonać w toku kontroli, aby uniknąć ciężaru stosownej kary pieniężnej (5.000 zł).”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 20 grudnia 2018 r. II SA/Bk 507/18:
„Przyczyny braku zawinienia w pominięciu uzupełnienia zgłoszenia przewozu o dane dotyczące numeru licencji, nie mogą doprowadzić do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2018 r. VIII SA/Wa 753/18:
„Gdy nowym regulacjom prawnym towarzyszy uruchomienie programu komputerowego, np. w postaci określonego graficznego formularza elektronicznego, to powinien on zawierać oznaczenia rubryk podlegających wypełnieniu przez przewoźnika w taki sposób, aby nie rodziły żadnych wątpliwości, a w sytuacji, gdy ustawa przewiduje obligatoryjne podanie określonych danych (art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o SENT), to niewypełnienie określonego pola z obowiązkowymi danymi winno skutkować brakiem możliwości zamknięcia dokumentu elektronicznego z informacją o kompletności statusu zgłoszenia.”,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 28 czerwca 2018 r. I SA/Ol 204/18:
„Przepis art. 2 pkt 8 ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów nie wymaga, aby przewóz (dokonywany przez przewoźnika) dokonywany był zarobkowo w ramach prowadzonej przez przewoźnika działalności polegającej na zawodowym przewozie towarów, tylko wymaga, aby przewoźnik prowadził (jakąkolwiek) działalność gospodarczą, w związku z którą przewozi towary.
Nakładając karę, o której mowa w art. 22 ust. 2 ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów, organ nie ma podstaw do badania przyczyn, dla których przewoźnik nie wpisał wymaganych danych do zgłoszenia, bowiem przedmiotowa kara nie jest uzależniona od wystąpienia przesłanki winy.
Z treści przepisów ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów nie wynika, aby nakładanie kar pieniężnych w przypadkach wymienionych w ustawie uzależnione było od powstania uszczupleń podatkowych wskutek naruszenia przepisów tej ustawy.
Stanowisko wykluczające z zasady możliwość stwierdzenia interesu publicznego w odstąpieniu od nałożenia kary pieniężnej narusza przepis art. 22 ust. 3 ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów poprzez jego błędną wykładnię, a ponadto godzi w zasadę legalizmu oraz zasadę zaufania do organu podatkowego, wyrażone w art. 120 i 121 § 1 o.p., a także w zawartą w art. 187 § 1 o.p. zasadę oficjalności postępowania dowodowego.
Prawidłowo stosując przepis art. 22 ust. 3 ustawy z 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów, organ powinien, przykładowo, wskazać sytuacje, w których jego zdaniem dopuszczalne byłoby odstąpienie od nałożenia na przewoźnika kary pieniężnej z uwagi na interes publiczny, a następnie ocenić, czy w niniejszej sprawie zachodzi taka możliwość, albo organ powinien przynajmniej wyjaśnić, dlaczego w tej akurat konkretnej sytuacji zastosowanie tej przesłanki nie jest możliwe.”.




Adwokat Katowice Kamil Draga