Przesłanki powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
2018-10-05, Adwokat Katowice Kamil Draga
Zgodnie z art. 163 kodeksu spółek handlowych do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:
1) zawarcia umowy spółki;
2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki,
z uwzględnieniem art. 158 § 11;
3) powołania zarządu;
4) ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki;
5) wpisu do rejestru.
Nie budzi wątpliwości pkt 1) – przypomnieć należy, iż zgodnie z art. ksh umowa spółki powinna zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot działalności spółki;
3) wysokość kapitału zakładowego;
4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Zasadniczo umowa spółki może być zawarta wyłącznie w formie aktu notarialnego, jednak pamiętać trzeba, że w kolejnym przepisie – tj. art. 157 (1) ksh – dopuszcza się opcję zawarcia takiej umowy w formie elektronicznej przy wykorzystaniu wzorca umowy, który określany jest w rozporządzeniu wydawanym przez Ministra Sprawiedliwości.
Wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego to z kolei obowiązek wynikający z tego, że obejmują oni w umowie spółki udziały o określonej wartości nominalnej i należy je opłacić, wskutek czego spółka otrzymuje środki finansowe na prowadzenie przez siebie działalności. Wprawdzie przepisy nie określają kiedy ma nastąpić wniesienie wkładów, jednak biorąc pod uwagę termin 6 miesięcy na zgłoszenie do rejestracji spółki, oczywiście musi to nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu powyższego terminu.
Wyjątek przewidziano dla tworzenia spółki „w formie elektronicznej” - tutaj udziały takiej spółki powinny być pokryte w całości w terminie 7 dni po jej rejestracji. Wypada pamiętać jednak, że zgłoszenie takiej spółki do rejestru musi nastąpić już w ciągu 7 dni od daty zawarcia umowy spółki, toteż w praktyce pokrycie udziałów będzie musiało nastąpić z reguły szybciej, aniżeli w przypadku tworzenia spółki „tradycyjnie”.
Obowiązek pełnego pokrycia udziałów przed rejestracją spółki dotyczy także udziałów pokrywanych wkładami niepieniężnymi – tzw. aportami - zatem inaczej jak w przypadku spółki akcyjnej, gdzie należy to uczynić w terminie roku od dnia jej rejestracji.
Powołanie organów spółki będzie dotyczyło zawsze jej zarządu, zaś rady nadzorczej tylko wtedy, gdy umowa spółki tak stanowi lub gdy spółka ta będzie więcej niż 25 wspólników i kapitał zakładowy będzie przekraczał kwotę 500 000 zł. Zwykle już w samej treści umowy spółki wskazuje się kogo powołano do zarządu spółki. Odwołanie członka zarządu w taki sposób powołanego nie oznacza naturalnie konieczności zmiany umowy spółki.
Co istotne – istnieją wątpliwości co do tego czy w umowie spółki zawieranej w formie elektronicznej jest możliwe ustanowienie organów spółki. Zgodnie bowiem z art. 167 ksh §1 pkt 3) do zgłoszenia spółki dołącza się dowód ustanowienia członków organów spółki, jeśli o ich powołaniu nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki. Z takiego zapisu doktryna wywodzi, że umowa spółki zawarta w formie elektronicznej nie może zawierać w sobie ustanowienia organów spółki i tym samym konieczny jest dodatkowy dokument obejmujący tą czynność.
Wypada przypomnieć tutaj – w nawiązaniu do art. 12 ksh – o konstytutywnym znaczeniu wpisu spółki z o.o. do rejestru, czyli inny słowy – dopiero z chwilą dokonania tego wpisu powstaje spółka, przestając być jednocześnie spółką z o.o. w organizacji.
Warto przytoczyć następujące wybrane orzeczenia:
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - I Wydział Cywilny z dnia 24 marca 2017 r. I ACa 1228/16:
„Wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, zgodnie z art. 163 pkt 2 KSH jest jedną z przesłanek koniecznych do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Stąd też wymóg złożenia, wraz ze zgłoszeniem spółki do rejestru, oświadczenia złożonego przez zarząd spółki, że wkłady zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Oświadczenie to powinno zostać dokonane w formie pisemnej, tak aby mogło stanowić załącznik do zgłoszenia spółki do rejestru i aby jego treść mogła zostać zweryfikowana przez sąd rejestrowy oraz aby mógł się z nim zapoznać każdy, kto będzie dokonywał wglądu do akt rejestrowych danej spółki. Kapitał zakładowy, jako substrat majątkowy spółki, jest jedną z przesłanek uzyskania przez nią osobowości prawnej. Na członkach zarządu spółki w organizacji spoczywa obowiązek upewnienia się, czy w zgłaszanej do zarejestrowania spółce znajdują się wskazane w umowie spółki wartości ekonomiczne. Z obowiązkiem tym łączy się nakaz złożenia podpisu pod oświadczeniem o pełnym pokryciu kapitału zakładowego. W interesie pewności obrotu gospodarczego art. 291 KSH przewiduje odpowiedzialność cywilną za fałsz w oświadczeniu, że wkłady zostały wniesione. Z kolei z art. 587 KSH wynika zagrożenie sankcjami karnymi za umyślne przedstawienie nieprawdziwych danych.”,
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 marca 2015 r. IV CZ 1/15:
„Sprawa o ustalenie istnienia członkostwa w spółce kapitałowej ma charakter majątkowy.”,
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - I Wydział Cywilny z dnia 23 kwietnia 2014 r. I ACa 26/14:
„1. Współdziałanie dla osiągnięcia wspólnego celu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oznacza, że wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także tzw. agio, muszą być wniesione przed rejestracją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stosownie do art. 163 KSH. Niewniesienie wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także tzw. agio przed rejestracją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oznacza, że nie ma współdziałania wspólników dla osiągnięcia wspólnego celu, a tym samym nie ma woli powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przy braku woli powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółka ta nie może powstać.
2. Trzeba też uznać, że przez wskazane w art. 167 § 1 pkt 2 KSH oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione należy rozumieć także oświadczenie, że tzw. agio zostało przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Taka interpretacja pozostaje w zgodzie z art. 163 KSH, według którego nie tylko wniesienie wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, ale także, w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, tzw. agio muszą być wniesione przed rejestracją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wobec uregulowania art. 163 KSH trzeba przyjąć, iż do zgłoszenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, że tzw. agio zostało przez wszystkich wspólników w całości wniesione.
3. Skoro przy braku wniesienia przed rejestracją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tzw. agio spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może powstać, to nie sposób uznać, że, mimo wpisania do KRS, może ona domagać się od wspólnika zapłaty ceny wyższej od wartości nominalnej objętych przez niego udziałów w spółce. W konsekwencji trzeba stwierdzić, że tylko spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji może pozywać wspólnika o zapłatę tzw. agio.”,
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 28 lipca 2005 r. V CZ 85/05:
„Wniesienie przez wspólnika wkładu, także w postaci aportu, jest jednym z elementów procesu powstawania spółki z o.o., a to zgodnie z art. 163 pkt 2 KSH. Sprawa w przedmiocie ustalenia ważności umowy przeniesienia własności nieruchomości na tym zwłaszcza etapie tworzenia spółki z o.o. nie jest więc sprawą dotyczącą prowadzonej przez gminę działalności gospodarczej.”.
Adwokat Katowice Kamil Draga
