Adwokat Katowice Prawnik

Warto wiedzieć - sprawy karne

Zostałem oskarżony (obwiniony) o popełnienie czynu zabronionego, kto może uznać mnie winnym?

Zgodnie z zasadą domniemania niewinności każdego człowieka uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. Masz prawo do tego, aby Twoja sprawa trafiła do sądu i na drodze sądowej była rozpoznawana. Tylko w prawomocnym wyroku sądu możesz zostać uznany za winnego popełnienia zarzucanego Ci czynu.

Kiedy mogę zostać tymczasowo aresztowany?

Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. Może być ono stosowane zarówno w czasie postępowania przed prokuratorem, jak i w czasie postępowania przed sądem. Przede wszystkim musi być spełniona przesłanka stosowania środków zapobiegawczych, jaką jest duże prawdopodobieństwo, że popełniłeś przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Ponadto tymczasowe aresztowanie może zostać zastosowane w następujących wypadkach:

• zachodzi uzasadniona obawa, że uciekniesz lub będziesz się ukrywał
• zachodzi uzasadniona obawa, że będziesz nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne
• jeżeli zarzucono Ci popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał Cię na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą Ci surową karą
• jeżeli zarzucono Ci popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, a zachodzi uzasadniona obawa, że popełnisz przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa wcześniej groziłeś

Czy mogę się bronić przed tymczasowym aresztowaniem lub innym środkiem zapobiegawczym?

Tak, oczywiście! Na postanowienie w przedmiocie każdego środka zapobiegawczego, więc nie tylko tymczasowego aresztowania, przysługuje zażalenie, które sąd rozpoznaje niezwłocznie po wniesieniu. Musisz również wiedzieć, że środek zapobiegawczy należy niezwłocznie uchylić lub zmienić, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie albo zmianę. W każdym czasie możesz złożyć wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Na postanowienie w przedmiocie Twojego wniosku przysługuje Ci zażalenie, z zastrzeżeniem jednak, że w przypadku wniosku dotyczącego tymczasowego aresztowania zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek ten został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania

Jakie uprawnienia wynikają dla mnie jako oskarżonego z prawa do obrony?

Jako oskarżony (podejrzany, obwiniony) w ramach prawa do obrony masz możliwość:

• złożenia wyjaśnień albo odmowy złożenia wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania
• złożenia wyjaśnień co do każdego dowodu
• zadawania pytań świadkom
• składania wniosków dowodowych
• korzystania z pomocy obrońcy

W postępowaniu o przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe możesz ponadto:

• jako podejrzany – żądać podania ustnie podstaw zarzutów oraz ich pisemnego uzasadnienia
• jako podejrzany – składać wnioski o dokonanie czynności postępowania przygotowawczego
• jako podejrzany – wnioskować o końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania

W postępowaniu w sprawach o wykroczenie, jeśli Twoja obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa, możesz ponadto nadesłać swoje wyjaśnienia na piśmie.

Nie stać mnie na adwokata, a chciałbym mieć obrońcę, co mam zrobić?

W sytuacji, w której nie masz adwokata z wyboru, możesz wnioskować, aby sąd wyznaczył Ci obrońcę z urzędu, w sposób należyty wykazując, że nie stać Cię na to, aby zapłacić adwokatowi bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania Ciebie i Twojej rodziny. Najlepiej gdybyś poparł swoje twierdzenia przedstawieniem dokumentów dotyczących Twoich zarobków, zarobków małżonka, otrzymywanych zasiłków itp. Wyznaczenie obrońcy z urzędu nakłada na niego obowiązek działania do prawomocnego zakończenia postępowania, czyli np. musi sporządzić apelację, jeśli taka będzie Twoja wola.

A czy jako pokrzywdzonemu przysługuje mi prawo do pomocy w procesie?

Pełnomocnik jest profesjonalistą, który może udzielić Ci pomocy w trakcie procesu. Jeśli przyjmiesz rolę oskarżyciela posiłkowego, prywatnego lub powoda cywilnego w sprawie o przestępstwo, masz równocześnie status strony, co uprawnia Cię do ustanowienia pełnomocnika na czas toczącego się postępowania. Tym pełnomocnikiem może być adwokat i nie możesz ich posiadać więcej niż trzech. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia również możesz korzystać z usług pełnomocnika, ale tylko jednego. Może nim być adwokat. Osoby, które nie są stronami, również mogą powołać pełnomocnika, ale tylko wtedy, gdy ich interesy tego wymagają.

W jaki sposób mogę uzyskać informację na temat mojej sprawy w sądzie?

W postępowaniu przed sądem jako oskarżony (obwiniony) również jesteś stroną postępowania, masz więc prawo uzyskać informację od pracowników sekretariatu właściwego wydziału o stanie Twojej sprawy. Jeśli jako pokrzywdzony pełnisz rolę oskarżyciela lub powoda cywilnego, masz to samo uprawnienie.

Czy mogę robić zdjęcia aparatem fotograficznym przeglądając akta?

Możesz wystąpić do prokuratora lub sądu o wyrażenie zgody na wykonanie zdjęć interesującym Cię stronom akt aparatem fotograficznym. Za wykonanie zdjęć nie pobiera się żadnej opłaty.

Kiedy przysługuje mi odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie?

Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia przysługuje Ci, jeżeli byłeś pozbawiony wolności w toku postępowania na skutek zatrzymania lub zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, a następnie został wydany w stosunku do Ciebie prawomocny wyrok uniewinniający lub orzeczenie o umorzeniu postępowania. Odszkodowanie takie przysługuje Ci tylko wówczas, gdy zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie miało „niewątpliwie niesłuszny” charakter. Oznacza to, że z realiów Twojej sprawy musi jednoznacznie wynikać, iż zastosowanie względem Ciebie tych środków nie powinno w ogóle nastąpić lub nie powinno trwać tak długo. Pamiętaj zatem, że samo wydanie wyroku uniewinniającego nigdy nie przesądza o tym, że w Twojej sprawie zastosowanie zatrzymania lub tymczasowego aresztowania miało „niewątpliwie niesłuszny” charakter.

W jaki sposób mogę realizować swoje prawo do dwuinstancyjnego postępowania?

Możesz je realizować poprzez odwołanie się od orzeczenia wydanego w Twojej sprawie w pierwszej instancji. Orzeczenie możesz zaskarżyć w całości lub w części, możesz również zaskarżyć samo uzasadnienie orzeczenia. Jeżeli będziesz chciał się odwołać, to musisz pamiętać, że możesz zaskarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające Twoje prawa lub szkodzące Twoim interesom. Aby zaskarżyć orzeczenie, co do zasady musisz występować w roli strony postępowania. Podejrzany i pokrzywdzony są stronami postępowania przed prokuratorem, oskarżony i obwiniony są stronami postępowania przed sądem – mogą zatem zaskarżać orzeczenia. Abyś jako pokrzywdzony mógł zaskarżyć orzeczenia wydane w postępowaniu przed sądem, musisz pełnić rolę oskarżyciela lub powoda cywilnego, za wyjątkiem wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, który możesz zaskarżyć po prostu jako pokrzywdzony.

Jakie orzeczenia mogę zaskarżyć?

Wyróżniamy 2 główne rodzaje orzeczeń:

• wyrok – orzeczenie wydawane przez sąd, w którym rozstrzyga czy uznać Cię za winnego czy niewinnego
• postanowienie – wydawane jest w kwestiach mniej ważnych i może dotyczyć różnych elementów procesu karnego

Oprócz tych dwóch podstawowych form wydawane są również zarządzenia, które są decyzjami procesowymi o charakterze porządkowym. Zarówno postanowienia, jak i zarządzenia w postępowaniu przygotowawczym mogą być wydane również przez prokuratora i od nich także możesz się odwołać.

Czy przed sporządzeniem środka zaskarżenia muszę podjąć jakieś działania?

Jeśli chcesz złożyć apelację, najpierw powinieneś złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie Ci uzasadnienia wyroku. Jest na to co do zasady 7 dni, które liczy się od daty ogłoszenia wyroku. Wyjątkami są tutaj: postępowanie przyspieszone o przestępstwa – termin wynosi 3 dni oraz postępowanie przyspieszone o wykroczenia – tu wniosek należy złożyć bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku.

Jak mają wyglądać apelacja czy zażalenie?

Środek zaskarżenia powinien zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowany
• oznaczenie sprawy, której środek zaskarżenia dotyczy (sygnatura sprawy)
• Twoje dane (imię, nazwisko, adres zamieszkania)
• wskazanie zaskarżonego rozstrzygnięcia
• podanie, czego się domagasz
• ewentualnie – wskazanie nowych faktów lub dowodów
• datę i Twój podpis

Środek zaskarżenia powinieneś zaadresować do sądu II instancji, ale złożyć go do sądu, który wydał zaskarżone przez Ciebie orzeczenie.

W jaki sposób realizowane jest prawo do jawnego rozpoznania sprawy?

Co do zasady rozprawy sądowe odbywają się jawnie. Oznacza to, że na sali rozpraw oprócz sądu, oskarżonego, pokrzywdzonego, prokuratora mogą przebywać także inne osoby, które z różnych powodów są zainteresowane toczącym się procesem. Istnieje jednak szereg okoliczności, które sąd może wziąć pod uwagę i jawność rozprawy wyłączyć. Wyłączenie jawności rozprawy ma ten skutek, że na rozprawie nie może być obecna publiczność, a jedynie strony postępowania oraz osoby, którym zezwoli na to sąd, a nadto tzw. osoby zaufania.

Co mogę uczynić, gdy moja sprawa toczy się zbyt długo?

Jeżeli uważasz, że Twoja sprawa ciągnie się zbyt długo, jako strona postępowania możesz wnieść do sądu skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie Twojego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, zwaną skargą o stwierdzenie przewlekłości postępowania. Skarga ta może dotyczyć zarówno postępowania przed sądem, jak i przygotowawczego prowadzonego lub nadzorowanego przez prokuratora. Możesz ją złożyć jedynie w toku postępowania w sprawie, do sądu, przed którym toczy się postępowanie lub do prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze. Sąd, uznając Twoją skargę za zasadną, stwierdzi, że w postępowaniu nastąpiła jego przewlekłość, ponadto może zlecić sądowi rozpoznającemu Twoją sprawę albo prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze podjęcie określonych czynności w wyznaczonym terminie, a na Twoje żądanie przyzna Ci odpowiednią sumę pieniężną.

« wróć

Źródło: - „Prawa i obowiązki obywatela w sądzie i prokuraturze” - broszura wydana w ramach projektu Ministerstwa Sprawiedliwości „Ułatwianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości”, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.



Kancelaria Adwokacka

adwokat Kamil Draga

ul. Kościuszki 56/2
40-047 Katowice

tel. kom. 506 227 786

Linki

• Sąd Apelacyjny w Katowicach
• Sąd Okręgowy w Katowicach
• Sąd Rejonowy Katowice - Zachód
• Sąd Rejonowy Katowice Wschód